Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 215

મિત્રાદષ્ટિ : દુઃખી પ્રતિ દયા અતિ
(૧૪૯) દુઃખિઆ પ્રતિ દયા અતિ, ગુણવત પ્રતિ અષ;
ઉચિતપણે સેવન વળી, સર્વત્ર જ અવિશેષ ૩૨ અર્થ –દુખીઆઓ પ્રત્યે અત્યંત દયા, અને ગુણવતે પ્રત્યે અષ, અને સર્વત્ર જ અવિશેષથી ઔચિત્ય પ્રમાણે સેવન, આ છેલ્લા પગલાવર્તાનું લક્ષણ છે.
વિવેચન છેલ્લા પુદ્ગલાવત્તમાં-યુગલફેરામાં વર્તતા જીવના મુખ્ય લક્ષણ આ છેઃ-(૧) દુઃખીઆ પ્રત્યે અત્યંત દયા, (૨) ગુણવાન ને પ્રત્યે અદ્વેષ, (૩) અને સર્વત્ર ઔચિત્યથી સેવન. તે આ પ્રમાણે –
૧. દુઃખીઆ પ્રત્યે અત્યંત દયા રોગ વગેરે શારીરિક દુઃખથી, તેમ જ દરિદ્રતા-દૌર્ભાગ્ય વગેરેથી ઉપજતા માનસિક દુઃખથી આધિ-વ્યાધિ-ઉપાધિથી જે બિચારા દુઃખીઆ હોય, પરિતાપ પામી આકુલ–ગ્રાકુલ થતા હોય, તેઓ પ્રત્યે અત્યંત દયા-અનુકંપા કરવી, તે અત્રે પ્રથમ લક્ષણ છે. એટલે કે તે તે દુ:ખથી તે જીવને જે કંપ-આત્મપ્રદેશપરિસ્પદ થતું હોય, તે તેને અનુસરતે કંપ પોતાના આત્માને વિષે થાય, તેનું નામ “અનુકંપા છે. તે દુઃખ જાણે પિતાનું જ હોય એવી ભાવના ઉપજે, જેમ શરીરના એક ભાગને દુઃખ થતાં બીજા ભાગમાં પણ અનુકંપ ઊઠે છે, તેમ બીજાના દુઃખે પોતે દુઃખી થવું તે અનુકંપા છે. અને પિતાનું દુઃખ દૂર કરવાને જેમ પોતે સદા તત્પર હોય, તેમ પરદુ:ખભંજન કરવાને સદા તત્પર હેવું તે જ ખરી અનુકંપા અથવા દયા છે. કારણ કે પરદુઃખ છેદવાની જે ઇચ્છા તેનું નામ જ કરુણ-દયા છે.
“પર:દુખ છેદન ઈચ્છા કરુણું.” શ્રી આનંદઘનજી વૈષ્ણવ જન તે તેને કહીએ, પીડ પરાઈ જાણે રે.”– શ્રી નરસિંહ મહેતા
આવી ઉત્તમ દયા જે પાળવા ઇચ્છતા હોય, તે પર જીવને દુઃખ કેમ આપી શકે ? પીડા કેમ ઉપજાવી શકે? સૂક્ષમમાં સૂક્ષ્મ જીવને પણ જે દૂભવવા ઈ છે નહિં, તે નાનામોટા કોઈ પણ જીવને કેમ હણી શકે? તેની લાગણી પણ કેમ દૂભવી શકે? તે તો ક્યારેય પણ કોઈ પણ જીવની મન-વચન-કાયાથી હિંસા કરવાથી જેમ બને તેમ દૂર જ રહે. એટલું જ નહિં પણ જેમ બને તેમ સર્વ પ્રયત્નથી તેની રક્ષામાં જ પ્રવર્તે.
આ દયા ધર્મવૃક્ષનું મૂળ છે, સર્વ સિદ્ધાન્તનો સાર છે, સર્વ દર્શનને સંમત છે, સર્વ વ્રતમાં પ્રથમ છે, સર્વ સુખસંપદાની જનની છે, સર્વ પ્રાણીનું હિત કરનારી છે. એના જે બીજે એકે ધર્મ નથી. “અહિંસા પરમો ધર્મ”- અહિંસા પરમ ધર્મ છે.

Translation AI Generated

## Mitaadashti: Compassion towards the suffering

**(149)** Compassion towards the suffering, non-hatred towards the virtuous;
Serving appropriately and without discrimination everywhere.

**Meaning:** Extreme compassion towards the suffering, non-hatred towards the virtuous, and serving appropriately and without discrimination everywhere, are the characteristics of the last stage of the soul's evolution.

**Explanation:** The main characteristics of the soul in the last stage of its evolution, as described in the Yugalfera, are: (1) Extreme compassion towards the suffering, (2) Non-hatred towards the virtuous, and (3) Serving appropriately everywhere.

**1. Extreme compassion towards the suffering:** Compassion towards those who are suffering from physical ailments like illness, or mental suffering due to poverty, misfortune, etc., or those who are suffering due to the afflictions of the body, mind, and senses. Compassion towards those who are distressed and tormented by suffering. This is the first characteristic.

**Compassion** is the feeling of empathy that arises when we witness the suffering of another being. It is like feeling the pain of another as if it were our own. It is like the feeling of compassion that arises when one part of the body is in pain, and the other parts of the body also feel the pain. Compassion is feeling the pain of another as if it were our own. Just as a father is always eager to alleviate the suffering of his child, so too should we be eager to alleviate the suffering of others. This is true compassion or mercy.

**Compassion** is the desire to alleviate the suffering of others.

“The desire to alleviate the suffering of others is compassion.” - Shri Anandghanji

“Oh, Vaishnav Jan, know the pain of others.” - Shri Narasimha Mehta

How can one who desires to cultivate such noble compassion inflict suffering on others? How can one cause pain? How can one harm even the most subtle of beings, who are all interconnected? How can one harm any being, big or small? How can one hurt their feelings? One should always refrain from harming any being in thought, word, or deed. Not only that, but one should always strive to protect all beings.

This compassion is the root of the tree of Dharma, the essence of all principles, the agreement of all philosophies, the first of all vows, the source of all happiness and prosperity, and the well-wisher of all beings. There is no other Dharma like it. “Ahimsa Paramo Dharma” - Non-violence is the highest Dharma.