Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 216

(૧૫)
ગદષ્ટિસમુચ્ચય સત્ય, શીલ, દાન વગેરે પણ દયાની રક્ષા કરનારા અંગરક્ષક જેવા છે, દયા વિના એ બધા અપ્રમાણ છે. મહાત્મા સપુરુષે કહી ગયા છે કે –
ધર્મતત્ત્વ જે પૂછયું મને, તે સંભળાવું નેહે તને,
જે સિદ્ધાંત સકળને સાર, સર્વ માન્ય સહુને હિતકાર. ભાખ્યું ભાષણમાં ભગવાન, ધર્મ ન બીજે દયા સમાન,
અભયદાન સાથે સંતેષ, ઘો પ્રાણીને દળવા દોષ. સત્ય શીલ ને સઘળાં દાન, દયા હેઈને રહ્યા પ્રમાણ;
દયા નહિં તો એ નહિ એક, વિના સૂર્ય કિરણ નહિં દેખ.”—શ્રી મોક્ષમાળા “જિસકે હિરદે હય ભૂતદયા, વાને સાધન એર કિયે ન કિયે -મહાત્મા કબીરજી તુલસી દયા ન છડિએ, જબ લગ ઘટમેં પ્રાન.” શ્રી તુલસીદાસજી
૨. ગુણવંત પ્રત્યે અષ
ગુણવાનું જન પ્રત્યે અષ-અમત્સર હોવો, ઈર્ષ્યા રહિતપણું હોવું, તે આ છેલ્લા પુદ્ગલાવનું બીજું લક્ષણ છે. ગુણને દ્વેષ તે મત્સર કહેવાય છે, તે અહીં ન હોય. વિદ્યા, વિનય, વિવેક, જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, તપ વગેરે ગુણોથી જે કોઈ પણ પોતાના કરતાં અધિક-ચઢીયાત દેખાય, તે તેના પ્રત્યે અદેખાઈ ન કરે; પરંતુ તે તે ગુણ જોઈ ઊલટો મનમાં પ્રસન્ન થાય, રાજી થાય, પ્રમોદભાવ ધરે કે- ધન્ય છે આને ! આનામાં વિદ્યા-વિનય-વિવેકને કેવો વિકાસ છે! આ કેવો જ્ઞાનવાનું , કેવો ચારિત્રવાન છે!’ આમ પરના પરમાણુ જેવડા ગુણને પણ પર્વત જેવો ગણી પિતાના હૃદયમાં સદાય વિકાસ પામે, પ્રફુલ થાય, સાચો સગુણાનુરાગી બને, તો સમજવું કે આ છેલા પુદ્ગલાવર્ણનું ચિહ્ન છે.
" परगुणपरमाणूपर्वतीकृत्य नित्यं, નિગદ વિલંત: ખંતિ હતઃ ચિત્તઃ | ”—શ્રી ભતૃહરિ “ગુણ પ્રમાદ અતિશય રહે, રહે અંતર્મુખ ગ.”—-શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી
પરગુણ દેખી પ્રમોદ પામવો, ખુશી થવું, રાજી થવું એ જ સજજનનું લક્ષણ છે. સજજન તે પ્રમોદભાવથી કેવી ભાવના કરે છે, તેનું સુંદર શબ્દચિત્ર* અત્રે આપ્યું છે.– x"जिह्वे प्रवीभव त्वं सुकृतिसुचरिताच्चारणे सुप्रसन्ना,
भूयास्तामन्यकोतिनुतिरसिकतया मेऽद्य को सुकौ । वोक्ष्या न्यप्रौढलक्ष्मी द्रुतमुपचिनुतां लोचने रोचनत्वं, સંસારિમઝારે શનિતિ મરતાં નમનો મુચવ I” –શ્રી શાંતસુધારસ,

Translation AI Generated

(15)
The collection of virtues like truth, conduct, charity, etc. are like bodyguards who protect compassion. Without compassion, all of them are incomplete. The great sages have said:
“The essence of Dharma, if you ask me, I will tell you,
The principle that is good for all, beneficial to all.
The Lord spoke in his speech, there is no Dharma like compassion,
Giving refuge and contentment, it is a sin to crush any creature.
Truth, conduct, and all charity, are only complete with compassion;
Without compassion, they are nothing, like the sun without its rays.” - Shri Moksha Mala
“Whoever has compassion in their heart, they will do good deeds, whether they are done or not. - Mahatma Kabirji
“Do not abandon compassion, as long as there is breath in the body.” - Shri Tulsidasji

2. Non-envy towards the virtuous
Non-envy towards the virtuous, being free from jealousy, is the second characteristic of the last pudgalavarna. Envy towards virtue is called jealousy, which should not be present here. Whoever appears superior to oneself in virtues like knowledge, humility, discernment, wisdom, vision, character, austerity, etc., should not be disliked; but instead, one should be happy and pleased upon seeing those virtues, and feel a sense of joy, thinking, “Blessed is this person! How well-developed are their knowledge, humility, and discernment! What a wise and virtuous person they are!” Thus, even a tiny atom of virtue in another should be considered like a mountain, and should always flourish and blossom in the heart like a father’s love. If one becomes truly devoted to virtue in this way, then it is understood that this is a sign of the last pudgalavarna.
“Considering the atom of virtue in another as a mountain, always,
The mind should be patient and free from envy.” - Shri Bhartrihari
“Let there be an abundance of joy in virtue, let the mind be inward-focused.” - Shrimad Rajchandraji
Seeing the virtue of others and feeling joy, happiness, and contentment is the characteristic of a virtuous person. The beautiful word-picture* of how a virtuous person feels this joy is given here:
“May your tongue be eloquent in praising the virtuous,
May I be blessed with the ability to praise others today.
May my eyes quickly find joy in seeing the prosperity of others,
May I be free from the suffering of the world.” - Shri Shantasudharas

*The word-picture is a metaphor for the vivid and detailed description of the feeling of joy.