Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 197

મિત્રાદષ્ટિ : વિધિથી પુરુષની સેવા
(૧૩૧)
શકાય છે. એવી સેવાને સુઅવસર મળવો એ પરમ અહોભાગ્યની વાત છે. વૈિયાવચ્ચ પણ વ્યાવૃત્ત ભાવ એ વૈયાવૃજ્યનું લક્ષણ છે, વ્યાવૃત્તભાવ એટલે જેમાંથી અહત્વ ગબીજ મમત્વ આદિ ભાવે વ્યાવૃત્ત-નિવૃત્ત થયા છે, પાછા હઠી ગયા છે તે. વૈયા
વચ્ચ-સેવાધર્મ એવો હોવો જોઈએ કે તેમાં અહંકાર, મમકાર, આશંસા (ફલ–આશા) વગેરે દુષ્ટ ભાવો દૂર થઈ ગયા હોય. અથવા તે “તેઓને વ્યાધિ વગેરે આવી પડેશે, તેને પોતાની શક્તિ પ્રમાણે સમ્યફ પ્રતીકાર કરવો, નિવારણ કરવું, તેનું નામ વયાવૃત્ય-વૈયાવચ્ચ છે. આવું વૈયાવચ્ચ સદ્ગુરુ-સસાધુ આદિ પ્રત્યે આહાર-ઔષધદાન વગેરે વડે શાસ્ત્રમાં કહેલ વિધિ પ્રમાણે કરવા ગ્ય છે. આ વિધિમાં ખાસ કરીને નીચેના મુદ્દા વિવેકપૂર્વક લક્ષમાં રાખવા ગ્ય છે –
(૧) એક તે પુરુષ વિશેષ–જે પુરુષ પ્રત્યે વૈયાવચ્ચ કરવાનું છે, તેની વય, શરીરપ્રકૃતિ, અવસ્થા-દશા વગેરે ધ્યાનમાં રાખવા જોઈએ. (૨) બીજું તેને ઉપકાર કેવા પ્રકારે થઈ શકે? કેમ કર્યું હોય તો આ સત્પષ આત્મસાધનમાં નિરાબાધપણે પ્રવર્તી શકે ?
ઇત્યાદિ અપેક્ષા પણ લક્ષમાં લેવી જોઈએ. (૩) તે પ્રકારે પરમ નિરપેક્ષ, વિધિ પ્રમાણે દેહાદિમાં પણ સર્વથા નિઃસ્પૃહ-નિરીહ મુનિ આદિ પ્રત્યે ઉપકાર કરતાં એટલે શું ? વાસ્તવિક રીતે હું આ મ્હારા પિતાના આત્માને જ ઉપકાર કરું છું,
આ વડે કરીને હારા આત્માને જ આ સંસારસમુદ્રમાંથી ઉદ્ધાર કરૂં છું; હું ધન્ય છું કે આજે મને આવા પરમ સુપાત્ર મહાત્મા સત્ પુરુષની સેવા કરવાને પરમ સુઅવસર સાંપડયે -ઈત્યાદિ પ્રકારે પિતાના જ આત્માને ઉપકાર ચિંતવો જોઈએ. (૪) આ જે વૈયાવચ્ચ-સેવા હું કરું છું, તે ભગવાનની આજ્ઞાનું પાલન કરું છું, એમ ભાવવું જોઈએ. (૫) આ વૈયાવચ્ચ સર્વથા નિરાશંસપણે કોઈ પણ જાતની આ લેકપરલેકની કામના સિવાય, ફલની અભિસંધિ વિના, ફલ તાક્યા વગર, કરવું જોઈએ. હું સેવા કરીશ-તે આ મુનિ આદિ મને કંઈ લબ્ધિ-સિદ્ધિ બતાવી આપશે, મને કઈ તિષ મંત્ર-તંત્ર વગેરે ચમત્કાર દેખાડશે, મને એવો કોઈ રૂડા આશીર્વાદ આપશે કે “જા બચ્ચા! હારું કલ્યાણ થશે, કે જેથી કરીને હું ધન-પુત્ર આદિ એહિક સિદ્ધિ પામીશ, અથવા પરલોકમાં મને આથી કરીને આવું આવું ફલ પ્રાપ્ત થશે -ઈત્યાદિ પ્રકારે આ ભવ–પરભવ સંબંધી આશંસા, દુષ્ટ ખોટી આશા વૈયાવચ્ચમાં–સેવાધર્મમાં ન હોવી ઘટે. અને એટલા માટે જ અહીં કહ્યું કે આમાં ખાસ કરીને શુદ્ધ આશય હે જોઈ રખે, શુદ્ધ ચિત્તવૃત્તિ જ હોવી જોઈએ.
આ સદ્ગુરુના સેવા-ભક્તિ અંગે સંત જ્ઞાનેશ્વરજી કહે છે કે-“એ ગુરુસેવા તે સર્વ ભાગેની જન્મભૂમિ જ છે. કારણ કે શેકવડે ચૂસાયેલા જીવને એ બ્રહ્મસ્વરૂપ * “વાધ્યાપુન તેડપિ તેવાં વિધીય / स्वशक्त्या यत्प्रतीकारे वैयावृत्त्यं तदुच्यते ।।"
–શ્રી અમૃતચંદ્રાચાર્યજીકૃત તત્ત્વાર્થસાર,

Translation AI Generated

**Friendship's Eye: Service to the Worthy**
(131)

Service to a worthy person, performed according to the proper method, is possible. To find such an opportunity is a great blessing. In the context of *Vyaavrutya*, a *Vyaavruttabhav* is a characteristic, meaning a state where ego, attachment, and other such feelings have been overcome and abandoned.

*Vyaavrutya*-service should be performed without ego, attachment, or expectation of reward. Alternatively, it can be defined as "when someone is afflicted with a disease, etc., to provide them with appropriate resistance and prevention according to one's ability, is called *Vyaavrutya*-service." Such *Vyaavrutya* should be performed towards a *Sadguru* (true teacher), *Sadhu* (saint), etc., according to the methods prescribed in the scriptures, such as offering food, medicine, etc. In this method, the following points should be carefully considered:

(1) The specific person to whom the *Vyaavrutya* is being performed - their age, physical constitution, state, etc., should be taken into account. (2) How can they be helped? What can be done to ensure that they can continue their spiritual practice without hindrance? Such considerations should also be kept in mind. (3) In this way, performing selfless service to a *Muni* (ascetic), etc., according to the proper method, even in the physical body, is equivalent to what? In reality, I am serving the soul of my father. By doing this, I am rescuing my own soul from the ocean of worldly existence. I am fortunate that today I have received the opportunity to serve such a worthy, great, and virtuous person - such thoughts should be cultivated towards the soul of one's father. (4) The *Vyaavrutya*-service that I am performing should be considered as an act of obedience to God. (5) This *Vyaavrutya* should be performed completely without expectation, without any desire for personal gain, without seeking any reward. I will serve - this *Muni*, etc., will show me some attainment, some accomplishment, will show me some miraculous *mantra* (incantation) or *tantra* (ritual), will give me some special blessing like "Go, child! You will be prosperous, you will attain wealth, sons, etc., worldly achievements, or in the afterlife, you will attain such and such fruits" - such expectations related to this life and the next life, such evil and false hopes, should not be present in *Vyaavrutya*-service. And that is why it is said here that pure intention should be maintained, only pure mental activity should be present.

Regarding the service and devotion to the *Sadguru*, Saint Jnaneshwarji says: "That service to the *Guru* is the birthplace of all things. Because the soul, which has been sucked dry by the world, is brought back to its true nature by the *Guru*."

*“Vyaadhyaapun teedapi tevaan vidhiyaa / Swashaktyaa yatpratikaare vaayaavrutyaan taduchhyate.”*

- *Tattvarthasar*, by Shri Amritchandracharya