Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 184

(૧૧૮)
યોગદષ્ટિસાસુચ્ચય અર્થ :–અત્યંતપણે ઉપાદેય બુદ્ધિવડે કરીને, સંજ્ઞાના વિષ્કલન-નિરોધ સહિત, અને ફલની અભિસંધિથી-કામનાથી રહિત,-એવું આ સંશુદ્ધ આવું હોય છે.
વિવેચન ઉપરમાં જે સંશુદ્ધ ચિત્ત વગેરેની વાત કહી, તેમાં સંશુદ્ધ કેવું હોવું જોઈએ, તે અહીં સ્પષ્ટ કર્યું છે. સંશુદ્ધ હોવામાં આ ત્રણ મુખ્ય લક્ષણ છેઃ-(૧) અત્યંત ઉપાદેય બુદ્ધિ, (૨) સંજ્ઞાનિધ, (૩) ફલાભિસંધિ રહિતપણું-નિષ્કામપણું.
૧. પરમ ઉપાદેય બુદ્ધિ પ્રથમ તે પ્રભુ પ્રત્યે અત્યંત ઉપાદેય બુદ્ધિ હેવી જોઈએ. એટલે કે શ્રી જિનેશ્વર દેવવીતરાગ પરમાત્મા આખા જગતમાં બીજા બધાય કરતાં વધારે આદરવા યોગ્ય છે, ગ્રહણ કરવા ગ્ય છે, આરાધવા-ઉપાસવા ગ્ય છે, –એવી પરમ ઉપાદેય બુદ્ધિ ઉપજવી જોઈએ; આખા જગત્ કરતાં પણ જેનું ગુણગૌરવ અનંતગુણ અધિક છે એવા તે પરમ જગદગુરુ પરમેષ્ટિ પરમ ઈષ્ટ લાગવા જોઈએ અને તેમના પ્રત્યે પરમ આદર પ્રગટ જોઈએ. આવી ઉપાદેય બુદ્ધિ-પરમ આદરભાવવાળી પ્રભુભક્તિ અહીં ચરમાવત્તમાં ઉપજે છે, કારણ કે તેવી ભવ્યતાયેગ્યતાના પાકને લીધે અહીં સમ્યગજ્ઞાનનું પૂર્વરૂપ-પૂર્વ અવસ્થા હોય છે. અને તેથી કરીને જ આ દષ્ટિવાળા ભક્ત જોગીજનને ભગવાન આવા પરમપ્રિય-પ્રિયતમ, પરમ વહાલા લાગે છે.
અષભ જિનેશ્વર પ્રીતમ માહરે રે, ઓર ન ચાહું રે કત” બીજે મન મંદિર આણું નહિ, એ અમ કુલવટ રીત.”—શ્રી આનંદઘનજી પરમ ઈષ્ટ વાહડા ત્રિભુવન ધણી રે, વાસુપૂજ્ય સ્વયંબુદ્ધ ”—શ્રી દેવચંદ્રજી “સુમતિનાથ ગુણે શું મિલીજી, વાધે મુજ મન પ્રીતિ; તેલ બિન્દુ યમ વિસ્તરેજી, જલમાંહે ભલી રીતિ..
સેભાગી જિન શું લાગે અવિહડ રંગ.”—શ્રી યશોવિજયજી પરંતુ આ અભિસંધિ રહિત કુશલચિત્તાદિ તો અભિનગ્રંથિને પણ ત્યારે ચરમ યથાપ્રવૃત્તિકરણના સામર્થ્યથી તથાપ્રકારના ક્ષપશમસારપણાને લીધે, એવું હોય છે; આ સરાગ એવા અપ્રમત્ત યતિના વીતરાગ ભાવ જેવું છે – જે પ્રકારે યોગાચાર્યોએ કહ્યું છે :
"योगबीजचितं भवसमुद्रनिमग्नस्येषदुन्मजनाभागः त सक्तयतिशयशैथिल्यकारी प्रकृतेः प्रथमविप्रियेक्षा तदाकूतकारिणी समुज्जासनागमे।पायनं च इतस्तदुचितचिन्तासमावेशकृद्ग्रन्थिपर्वतपरमवज्र नियमात्तद्भेदकारि भावचारकपलायनका लघण्टा तदपसारकारिणी ।" ઇત્યાદિ સંક્ષેપથી છે. (અર્થ માટે જુઓ વિવેચન)
એકલા માટે સાષ્ટ્ર ધરતીદાન-આ જિન પ્રત્યે કુશલ ચિત્તાદિ સંશદ્ધ આવું હોય છે. અને આ તેવા પ્રકારના કાલ આદિ ભાવથી તે તે સ્વભાવપણુએ કરીને, ફલપાકના આરંભ સરખું છે. (ફલ પાકવાની શરૂઆત જેવું છે.)

Translation AI Generated

(118)
**Meaning of Yogadristi Saasuchchay:** This pure state is characterized by an extremely upadaya buddhi (a mind that is highly receptive to the teachings), the cessation of the distortion of perception (sanjna nidh), and the absence of desire for fruits (falabhisandhi).

**Explanation:** The pure state of mind, etc., mentioned above, is further clarified here. This pure state has three main characteristics: (1) extremely upadaya buddhi, (2) sanjna nidh, (3) absence of desire for fruits (nishkamapana).

1. **Param Upadaya Buddhi:** Firstly, there should be an extremely upadaya buddhi towards the Lord. This means that Shri Jinendra Dev, the liberated soul, is more worthy of respect, acceptance, and worship than anyone else in the entire world. One should develop this supreme upadaya buddhi, recognizing that His virtues and glory are infinitely greater than the entire universe. He should be the supreme guide (Jagadguru), the supreme being (Parameshthi), and the supreme beloved (Param Ishta). One should express the utmost respect towards Him. This upadaya buddhi, this supreme respect, is manifested in its highest form here, because this state is the precursor, the initial stage of Samyagjnana (right knowledge), due to the ripeness of such qualities. Therefore, the devotee, the yogi, who possesses this vision, sees the Lord as the most beloved, the most dear, the most cherished.

"My beloved is the incomparable Jinendra, I desire nothing else. I will not bring any other deity into my mind's temple, that is my way." - Shri Anandghanji

"The Lord of the three worlds, the self-existent, the worthy of worship." - Shri Devchandraji

"What have I gained from the virtues of Sumatinath? My heart is filled with joy. Like a drop of oil spreads beautifully in water..." - Shri Yashovijayji

However, this skillful mind, etc., devoid of desire for fruits, is also characterized by the ability to overcome obstacles (abhinagranthi) due to the power of complete activation (charma yathapravrittikaran) and the ability to overcome suffering (kshapashamsar). This is like the selfless state of a non-distracted ascetic (apramat yati) - as the yogacharyas have said:

"The seed of yoga in the mind of one who is submerged in the ocean of existence is the part that emerges from the water. It is the cause of the weakening of attachment (sakta) and the first aversion to the world (prakriti). It is the cause of the awakening of the mind (samujjasana). It is the cause of the destruction of the mountain of obstacles (granthi parvat) by the unbreakable rule (niyama). It is the cause of the destruction of the obstacles (granthi) by the power of the mind (bhavacarakapalayan). It is the cause of the removal of the obstacles (apasar)."

And so on, in brief. (For meaning, see explanation).

This skillful mind, etc., towards the Jina, is like the beginning of the ripening of the fruit (falpak). It is a natural state (svabhavapana) that arises from the time (kal) and other factors. (It is like the beginning of the ripening of the fruit).