Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 165

આઠ યોગદૃષ્ટિનુ' સામાન્ય કથન : સારસમુચ્ચય
“ સૃષ્ટિ થિરાદિક ચારમાં, મુગતિ પ્રયાણ ન ભાંજે ૨; રયણીશયન જિમ શ્રમ હરે, સુરનર સુખ તિમ છાજે રે....વી૨૦”
5
સારસમુચ્ચય-(Summary)
(૯)
–શ્રી યાગ૦ સજ્ઝાય. પ
પ્રારભમાં જે ઇચ્છાયાગ આદિ ત્રણ યાગ કહ્યા, તેમાં અંતર્ભાવ-સમાવેશ પામતી સામાન્યથી આ આઠ દૃષ્ટિ છે; મિત્રા, તારા, ખલા, દીપ્રા, સ્થિરા, કાંતા, પ્રભા, પા. તેમાં ઉત્તરાત્તર વધતા જતા બેષ,-તૃણુઅગ્નિકણુ, ગામયઅગ્નિકણુ, કાષ્ઠઅગ્નિકણુ, દીપક, રત્ન, તારા, સૂર્ય અને ચંદ્રના પ્રકાશ સાથે, અનુક્રમે સરખાવી શકાય છે. આ આઠમાં પહેલી ચાર સુધી મિથ્યાત્વ હાય છે, પાંચમી સ્થિરા દૃષ્ટિથી સમ્યક્ત્વના પ્રારંભ થાય છે.
મિત્રા આદિ ચારમાં મિથ્યાત્વ હેવા છતાં તેને સદ્દષ્ટિમાં ગણી, તેનુ કારણ એ છે કે તે સમ્યક્ત્વના કારણરૂપ થાય છે, એટલે કારણમાં કાના ઉપચાર કરવામાં આવ્યેા છે. જેમ શુદ્ધ સાકરની બનાવટમાં શેરડી વગેરે અવસ્થાએ આવશ્યક છે, તેમ શુદ્ધ આત્માની નિષ્પત્તિમાં સિદ્ધિમાં મિત્રા વગેરે અવસ્થાએ-આત્મદશાએ અવશ્ય ઉપયેાગી હેાય છે. મિત્રા આદિ દૃષ્ટિ શેરડી જેવી છે, કારણ કે તેમાંથી સંવેગરૂપ માની-મીઠાશની પ્રાપ્તિ થાય છે.
આ આઠ દૃષ્ટિમાં, ચમ-નિયમ વગેરે ચેાગના આઠ અંગની અનુક્રમે એકેક એમ પ્રાપ્તિ હાય છે; ખે–ઉદ્વેગ વગેરે આઠ પ્રકારના ચિત્ત-આશય દોષને! ત્યાગ થતાં, અનુક્રમે આ આઠે દૃષ્ટિ સાંપડે છે; અને અદ્વેષ-જિજ્ઞાસા વગેરે આઠ ગુણમાંથી એકેક અનુક્રમે આ આઠ દૃષ્ટિમાં આવિર્ભાવ પામે છે-પ્રગટે છે.
અત્રે ‘દૃષ્ટિ’ શબ્દને અર્થ સાશ્રદ્ધાથી યુક્ત, સદાગમની આજ્ઞાને અનુકૂલ એવા એધ છે; અને તેના ફળરૂપે અસત્પ્રવૃત્તિ અટકે છે, ને સત્પ્રવૃત્તિપદ પ્રગટે છે.
આ સૃષ્ટિ આઠ કહી, તે તેા કના આવરણ ટળવાની અપેક્ષાએ, સ્થૂલ દૃષ્ટિબિન્દુથી કહી છે. બાકી સૂક્ષ્મ રીતે જોઇએ તેા યાગના સ્થાન અનંત છે.
આ આઠ દૃષ્ટિમાંથી મિત્રા આદિ જે પહેલી ચાર છે, તેના પ્રતિપાત-ભ્રશ થાય પણ ખરા; આવીને ચાલી પણ જાય, અને જો તેમ થાય તે નરકાદિ અપાય પણ ઉપજે. આમ પહેલી ચાર દૃષ્ટિ પ્રતિપાતી–પાછી પડનારી કે અપ્રતિપાતી પાછી ન પડનારી હેાય. એમ વિકલ્પરૂપ ભજના છે. પણ છેલ્લી ચાર સ્થિર આદિ દષ્ટિ તે અપ્રતિપાતી જ હાય-આવ્યા પછી પાછી પડે જ નહિં એવી હાય, અને તેથી તેમાં નરકાદિ અપાય પણ હાય નહિ.

Translation AI Generated

## Eight Yogadristi: A Summary

**General Statement:**
“In the four of creation, stability, etc., the journey of liberation does not break; just as the sun and moon shine, so too does the happiness of the liberated soul.”

**Summary:**
(9)
- The eight dristi are included in the three yags, namely, Iccha, Yaga, and Adhi, which were mentioned earlier. These eight dristi are: Mitra, Tara, Khala, Dipr, Stira, Kanta, Prabha, and Pa. They can be compared to the increasing brightness of a straw fire, a village fire, a wood fire, a lamp, a gem, a star, the sun, and the moon, respectively. The first four dristi are characterized by mithyatva (false belief), while the fifth dristi, Stira, marks the beginning of samyaktva (right belief).

Although the first four dristi, Mitra, etc., are characterized by mithyatva, they are considered sad-dristi (good dristi) because they are the cause of samyaktva. Just as sugarcane is essential for the production of pure sugar, the stages of Mitra, etc., are essential for the attainment of the pure soul and liberation. The Mitra, etc., dristi are like sugarcane because they provide the sweetness of the right belief.

In these eight dristi, the eight limbs of the fourfold path, namely, Cham-niyam, etc., are attained one by one. The eight types of citta-ashay dosha (mental and emotional defilements), namely, Udvega, etc., are abandoned one by one, leading to the attainment of these eight dristi. The eight virtues, namely, Advesha, Jijnasa, etc., manifest one by one in these eight dristi.

Here, the word "dristi" refers to a belief that is aligned with the truth and the teachings of the scriptures. It leads to the cessation of wrong actions and the manifestation of right actions.

The eight dristi are mentioned in this context from a gross perspective, considering the removal of the veils. However, from a subtle perspective, the stages of yaga are infinite.

The first four dristi, Mitra, etc., are prone to falling back into mithyatva. They can come and go, and if they do, they can lead to hell, etc. Thus, the first four dristi can be either pratipati (falling back) or apratipati (not falling back). There is a choice. However, the last four dristi, Stira, etc., are apratipati. Once they are attained, they do not fall back, and therefore, they do not lead to hell, etc.