Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 122

(૫૬)
યોગદકિટસમુચ્ચય મેઘસહિત મે રહિત, રાત્રિ દિવસમાં તેમ; ગ્રહ સહિત ગ્રહ રહિત ને, બાલ આદિની જેમ અહ: જાણવા યોગ્ય છે, ઓઘદષ્ટિ તે તેમ;
મિથ્યાષ્ટિ આશ્રયી, ઈતર આશ્રયી એમ, ૧૪, અર્થ:–મેઘવાળા કે મેઘ વિનાના રાત કે દિવસમાં, રહસહિત કે પ્રહરહિત, એવા બાલક કે અબાલકના જેવી અહીં ઓઘદષ્ટિ જાણવી; અને તે વળી મિથ્યાદષ્ટિ આશ્રયી કે અમિથ્યાદષ્ટિ આશ્રયી પણ હોય.
વિવેચન “સઘન અઘન દિન રયણીમાં, બાલ વિકલ ને અનેરા રે; અરથ જુએ જેમ જૂજૂઆ, તિમ ઓઘ નજરના ફેરા રે.વીર.”
શ્રી યશોવિજયજીકૃત શ્રી કે. દ. સઝાય ૧-૨ એક તો સમેઘ-મેઘવાળી મેઘલી રાત્રીમાં દષ્ટિ, તે કંઈક માત્ર ગ્રહણ કરનારી હોય છે; બીજી તો અમેઘધ વિનાની રાત્રિમાં જરા વધારે અધિક ગ્રહણ કરનારી હોય છે; આદિ શબ્દથી દિવસનું ગ્રહણ છે. એટલે એક સમેઘ-મેલા દિવસમાં, તથા બીજી અમેઘ-મેઘ વગરના દિવસમાં. અને આ બેમાં વિશેષ છે-તફાવત છે.
આ દૃષ્ટિ વળી સગ્રહ-રહગ્રસ્ત (ભૂત વગેરે ભરાયેલા) દષ્ટાની હેય, અને આદિ શબ્દથી અગ્રહની એટલે ગ્રહગ્રસ્ત નથી એવા દૃષ્ટાની હેય. આ બેને પણ તફાવત હોય છે-ચિત્ર વિભ્રમ આદિના ભેદને લીધે. - આ વળી બાલક દૃષ્ટાની હોય, અને આદિ શબ્દથી અબાલકની પણ હોય. આ બન્નેને પણ વિવેકવિક્લતા આદિ ભેદને લીધે ભેદ હોય છે.
આ વળી મિથ્યાદષ્ટિની એટલે કાચ (પાલ-મોતી-નેત્રરોગ ) વગેરેથી જેની દૃષ્ટિ ઉપહતઅવરાયેલી-ઢંકાયેલી છે એવાની હેય; અને તેનાથી-કાચ વગેરેથી જેની દૃષ્ટિ ઉપહત-અવરાયેલી નથી એવા અમિથ્યાદૃષ્ટિની હોય.
જેમ આ દૃષ્ટિભેદ-એક જ દશ્યમાં પણ,-ચિત્ર (જુદા જુદા પ્રકારના) ઉપાધિભેદને લીધે હોય છે, તેમ પારલૌકિક પ્રમેયમાં–પરલેક સંબંધી જ્ઞાનવિષયમાં પણ ક્ષયોપશમની વિચિત્રતાને લીધે, ચિત્ર એટલે જુદા જુદા પ્રકારનું પ્રતિપત્તિભેદ હોય છે. (માન્યતાભેદ–ગ્રહણભેદ હોય છે.) આ કારણે આ દર્શનભેદ એટલે જુદા ના દર્શનેને ભેદ છે, એમ ગાચા કહે છે.
ખરેખરઆ દર્શનભેદ તે સ્થિર આદિ દષ્ટિવાળા ભિન્નગ્રંથિ યોગીઓને હેત જ નથી, કારણ કે તેઓને યથાવિષય-પિતપતાના વિષય પ્રમાણે નયના ભેદોને અવધ–સાચી સમજણ હોય છે. એની પ્રવૃત્તિ પણ પરાર્થે હોય છે,–તેમને શુદ્ધ બોધનું હેવાપણું છે તેથી કરીને, તેઓને આગ્રહ વિનિવૃત્ત-અત્યંત દૂર થઈ ગયો હોય છે તેથી કરીને, તેઓનું મિત્રી આદિને પરતંત્રપણું હેય છે તેથી કરીને, અને ચારિચરિક સંજીવની ચરકચારણ નીતિથી (ચાર સંજીવની ચાર ન્યાય પ્રમાણે) તેમના આશયનું ગંભીર ઉદારપણું હોય છે તેથી કરીને. ઘરું પ્રોન,

Translation AI Generated

(56)
The **yogadakiṭasamuccaya** should be known here as being with or without **megha** (clouds), in the night or day; with or without **graha** (planets), like a child, etc., as **oghadṛṣṭi** (perception of the multitude);
It is also to be known as being based on **mithyādrṣṭi** (false perception) or **amithyādrṣṭi** (true perception).
**Vivecana** (Commentary): "In the dense, cloudy night, the child is blind and confused; like the small, fleeting glimpses, so are the perceptions of the multitude." - **Vīra**
**Śrī Yaśovijayajīkṛta Śrī K. D. Sažāya 1-2**: One is **samegha** (with clouds) - perception in a cloudy night, which is somewhat limited in its grasp; the other is **amegha** (without clouds) - perception in a cloudless night, which is somewhat more extensive in its grasp; the word **ādi** (etc.) refers to perception in the day. So, one is **samegha** (with clouds) - perception in a cloudy day, and the other is **amegha** (without clouds) - perception in a cloudless day. And there is a difference between these two.
This perception is also that of a **sagṛha** (with planets) - one whose perception is filled with **bhūta** (elements), etc., and the word **ādi** (etc.) refers to that of an **agṛha** (without planets) - one whose perception is not filled with planets. There is also a difference between these two, due to the difference in **citra** (image) and **vibhrama** (illusion), etc. - This is also the perception of a **bālaka** (child), and the word **ādi** (etc.) refers to that of an **abālaka** (adult). There is also a difference between these two, due to the difference in **viveka** (discrimination) and **viklata** (confusion), etc.
This is also the perception of a **mithyādrṣṭi** (false perception) - one whose perception is obstructed or covered by **kāca** (glass), **pāla** (pearl), **netraroga** (eye disease), etc.; and that of an **amithyādrṣṭi** (true perception) - one whose perception is not obstructed or covered by **kāca** (glass), etc.
Just as this difference in perception - even in the same object - is due to the difference in **citra** (image) and **upādhi** (conditions), so also in **pāralaūkika prameya** (knowledge of the other world) - knowledge related to the other world - there is a difference in **pratipatti** (understanding) due to the difference in **kṣayopaśama** (destruction and cessation). (There is a difference in **mānyatā** (belief) and **grahaṇa** (grasp).) For this reason, **darśanabheda** (difference in perception) - the difference in different perceptions - is said to be **gāca** (firm).
Indeed, this **darśanabheda** (difference in perception) is not the goal of **sthira** (stable) etc. **drṣṭi** (perception) - those who have different **granthi** (knots) - **yogī** (ascetics), because they have **avadhi** (direct knowledge) - true understanding - of the **naya** (principles) according to the **viṣaya** (object) and **pitṛpatā** (fatherhood). Their activity is also for the sake of others - they have a desire for pure **bodha** (knowledge) - therefore, they have become completely free from **āgraha** (attachment) - therefore, they are subservient to **mitrī** (friendship) etc. - therefore, and their **āśaya** (intention) is characterized by **gambhīra** (serious) and **udāra** (generous) **cāricarika** (conduct) - according to the **sanjīvanī** (life-giving) **carka** (wheel) **cāraṇa** (movement) **nīti** (ethics) (according to the four **sanjīvanī** and the four **nyāya** (principles)).