Page Text
________________
२८ ]
बृहद्वृत्ति-लघुन्याससंवलिते
[पा० १. सू० ३१.]
अभावे । १०५ क्षमा सहने । १०६ शु पूजायाम् । १०७-१०८ सहसा, युगपत् एककाले । १०६ उपांशु एकान्ते। ११०-१११-११२ पुरतस्, पुरस्-पुरस्तात् अपार्थे । ११३ शश्वत् निरन्तरे। ११४ कुवित् योगप्रशस्तिभावेषु। ११५-११६ प्राविस्-प्रादुस् द्वौ प्राकाश्ये । इति स्वरादय इति-इतिशब्द एवंप्रकारार्थः, एवंप्रकारा: स्वरादयो गृह्यन्ते न त्वेतावन्त इत्यर्थः । यत:
"इयन्त इति संख्यानं निपातानां न विद्यते ।
प्रयोजनवशादेते निपात्यन्ते पदे पदे" ।। १० ।। प्राकृतिगणार्थमिति-प्राक्रियतेऽनयेति प्राकृतिर्वणिकाप्रकारः, तस्या गणस्तदर्थमिति । "अव्ययीभावस्य चाव्ययत्वं नाङ्गीकर्तव्यम्, तदङ्गीकारेण हि उच्चकैर्नीचकैरित्यादिवद् ‘उपाग्नि, प्रत्यग्नि' इत्यत्रापि “अव्ययस्य को द् च" [७. ३. ३१.] इति अक्10 प्रसज्येत । तथा उपकुम्भमन्यमित्यादौ 'दोषामन्यमहः' इत्यादिवद् मागमप्रतिषेधः स्यात् । अथाव्ययीभावस्य "तृप्तार्थपूर्णाव्यय०" [३. १. ८५.] इति षष्ठीसमासप्रतिषेधोऽव्ययसंज्ञाफलमिति चेत् ? न-तत्र समासकाण्डे बहुलाधिकारादेव सेत्स्यतीति । किञ्च, अव्ययीभाव इति महती संज्ञां यच्च कृतवान् प्राचार्यस्तज्ज्ञापयति-क्वचिदव्ययत्वमपीति, तेन चैत्रस्योपकुम्भमित्यत्र न समासः ।। ३० ।।
चादयोऽसच्चे ॥ १.१.३१॥ __ सीदतोऽस्मिँल्लिङ्ग-सङ्खये इति सत्त्वम्, लिङ्ग-सङ्घयावद् द्रव्यम्, इदम्तदित्यादिसर्जनामव्यपदेश्यं विशेष्यमिति यावत् ; ततोऽन्यत्र वर्तमानाश्चादयः शब्दा अव्ययसंज्ञा भवन्ति, निपाता इत्यपि पूर्वेषाम् । वृक्षश्च प्लक्षश्च । असत्त्वे इति किम् ? यत्र षां सत्त्वरूपेऽनुकार्यादावर्थे व त्तिस्तत्र मा भूत्-च:20 समुच्चये। इव उपमायाम् । एवोऽवधारणे। च, अह, ह, वा, एव, एवम्, नूनम्, शश्वत्, सूपत्, कूपत्, कुवित्, नेत्, चेत्, नचेत्, चण , कच्चित्, यत्र, नह, नहि, हन्त, माकिस्, नकिस्, मा, माङ्, न, नन्, वाव, त्वाव, न्वाव, वावत्, त्वावत्, न्वावत्, त्यै, तुने, न्गै, नुन, रै, मै, श्रौषट्, वौषट्, वषट्, वट, वाट्, वेट, पाट्, प्याट्, फट, हुंफट्, छंवट, अध, आत्, स्वधा, स्वाहा, अलम्, चन,25 हि, अथ, ओम्, अथो, नो, नोहि, भोस्, भगोस्, अघोस्, अङ्घो, हंहो, हो, अहो, आहो, उताहो, हा, ही, हे, है, हये, अयि, अये, अररे, अङ्ग, रे, अरे, अवे, ननु, शुकम्, सुकम्, नुकम्, हिकम्, नहिकम्, ऊम्, हुम्, कुम्, उञ् सुन्, कम्, हम्, किम्, हिम्, अद्, कद्, यद्, तद्, इद्, चिद्, क्विद्, स्विद्, उत, बत, इव, तु, नु, यच्च, कच्चन, किमुत, किल, किङ्किल, किंस्वित्, उदस्वित्,30
| SR No. | 034255 |
| Book Title | Siddh Hemhandranushasanam Part 01 |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | Udaysuri, Vajrasenvijay, Ratnasenvijay |
| Publisher | Bherulal Kanaiyalal Religious Trust |
| Publication Year | 1986 |
| Total Pages | 658 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |