________________
न्यायमनुहरति, प्राचीनप्रणयमात्रानुरोधे श्रोत्रादिज्ञानात् प्रागपि दर्शनाच्युपगमस्यावर्जनीयत्वात्, व्यंजनावग्रहाश्रवग्रहान्तराखे दर्शनानुपलंजात्तद निर्देशाच्च, असंख्येयसामयिकव्यंजनावग्रहान्त्यक्षणे " ताहे इंतिकरे" इत्यागमेनार्थावग्रहोत्पतेरेव जानात्, व्यंजनावग्रहप्राक्काले दर्शनपरिक पनस्य चात्यन्तानुचितत्वात् । तथा सति तस्येन्द्रियार्थसन्निकर्षादपि निकृष्टत्वेनानुपयोगप्रसंगाच्च, प्राप्यकारीन्द्रियजज्ञानस्थले दर्शनानुपगमे चान्यत्रापि निन्नतत्करूपने न किंचित्प्रमाणं, 'नाणमपुढे ' इत्यादिना ज्ञानादभेदेनैव दर्शनस्वभावप्रतिपादना चतुर्वदिषया ख्यातिरित्यादिश्रुतिग्रन्यैकवाक्यतयापि तथैव स्वारस्याच्च । ब्रह्मस्थज्ञानोपयोगे दर्शनोपयोगत्वेन हेतुत्वे तु चतुष्येव दर्शनं नान्यत्रेति कथं श्रद्धेयं ? तस्माच्छ्री सिद्ध सेनोपज्ञन व्यमते न कुत्रापि ज्ञानाद्दर्शनस्य कालभेदः, किं तु स्वग्राह्यतावच्छेदकावच्छेदेन व्यंजनावग्रहाविषयी कृतार्थप्रत्यक्षत्वमेव दर्शनत्व| मिति फखितम् । यदि च चाक्षुषादावपि ज्ञानसामग्री सामर्थ्यग्राह्यवर्तमानकालाद्यंशे मितिमात्राद्यंशे च न दर्शनत्वव्यवहारस्तदविषयता विशेष एव दर्शनत्वं, स च क्वचिदंशे योग्यता विशेषजन्यतावच्छेदकः क्वचिच्च जावना विशेषजन्यतावच्छेदकः, केवले च सर्वाशे श्रावरणचयजन्यतावच्छेदक इति प्रतिपत्तव्यं । न चार्थेनैव धियां विशेष इति न्यायादर्थाविशेषे ज्ञाने विषयता विशेषासिद्धिरिति शंकनीयं श्रर्थेऽपि ज्ञानानुरूपस्वनावपरिकल्पनात्, अर्थाविशेषेऽपि परैः समूहालंबनादिशि|ष्टज्ञानस्य व्यावृत्तये प्रकारिताविशेषस्यान्युपगमाच्च । न हि तस्य तत्र जासमान वैशिष्ट्य प्रतियोगिज्ञानत्वमेव निरूपकविशि ष्टज्ञानत्वं वक्तुं शक्यं, दंरुपुरुषसंयोगा इति समूहालंबनेऽतिप्रसंगात् । न च जासमानं यद्वैशिष्ट्यप्रतियोगित्वं तत् ज्ञानस्वमेव, तथा दंरुपुरुषसंयोगप्रतियोगित्वानुयोगित्वानीति ज्ञाने दकविशिष्टज्ञानत्वापत्तेः । न च स्वरूपतो जासमानमित्या -
