________________
ज्ञान
बिन्ः
१५ए
मत्याद्यावरणक्षयेऽप्येकदेशग्राहिणो मतिज्ञानादेरिव, दर्शनावरणक्षयेऽपि तादृशदर्शनस्य केवलिनि देनानुपपत्तेरिति जावः । श्यांस्तु विशेषः-यदनेदेनापि केवलज्ञाने दर्शनसंज्ञा सिद्धान्तसमता, न तु मतिज्ञानादिसंज्ञेति, तत्र हेतू अन्वर्थोपपत्त्यनुपपत्ती एव अष्टव्ये । अयं च प्रौढिवादः, वस्तुतः क्रमवादे यदा जानाति तदा पश्यतीत्यादेरनुपपत्तिरेव, श्राश्रयत्वस्यैवाख्यातार्थत्वात् । खब्धेस्तदर्थत्वे तु घटादर्शनवेलायामपि घटं पश्यतीति प्रयोगप्रसंगात्, घटदर्शनखब्धस्तदानीमपि विद्यमानत्वात् । चक्षुष्मान् सर्वं पश्यति, न त्वन्ध इत्यादौ त्वगत्या खब्धेर्योग्यताया श्राख्यातार्थत्वमन्युपगम्यत एव, न तु सर्वत्राप्ययं न्यायः, अतिप्रसंगात् । न च सिद्धान्ते विना निक्षेपविशेषमप्रसिद्धार्थे पदवृत्तिरवधार्यते, षट्षष्टिसागरोपमस्थितिकत्वादिकमपि मतिज्ञानादेखब्ध्यपेक्ष्यवेति पुर्वचं, एकस्या एव दयोपशमरूपलब्धेस्तावत्कालमनवस्थानात्, अव्याद्यपेक्ष्या विचित्रापरापरक्षयोपशमसन्तानस्यैव प्रवृत्त्युपगमात् । किं त्वेकजीवावच्छेदेनाज्ञानातिरिक्तविरोधिसामग्र्यसमवहितषट्षष्टिसागरोपमक्षणत्वव्याप्यस्वसजातीयोत्पत्तिकत्वे सति तदधिकक्षणानुत्पत्तिकस्वसजातीयत्वरूपं तत्पारिजाषिकमेव वक्तव्यं, एवमन्यदप्यूह्यम् । क्रमेण युगपघा परस्परनिरपेक्षस्व विषयपर्यवसितज्ञानदर्शनोपयोगी केवलिन्यसर्वार्थत्वान्मत्यादिज्ञानचतुष्टयवन्न स्त इति दृष्टान्तजावनापूर्वमाह-" पणवणिजा जावा समत्तसुनाएदसणाविस । हिमणपजावाण य अयोपविरकसणाविस ॥ १४॥ तम्हा चढविजागो जुलाइ पन नाणदसण जिणाणं । सयलमणावरणमषंतमरकयं केवलं जम्हा ॥ १५ ॥" प्रज्ञापनीयाः शब्दाजिलाप्या लावा अध्यादयः समस्तश्रुतज्ञानस्य पादशांगवाक्यात्मकस्य दर्शनाया दर्शनप्रयोजिकायास्तउपजाताया बुद्धेः विषय आलंबनं, मतेरपि त एव शब्दावसिता विषया अष्टव्याः, शब्दपरिक
| ॥१ए।
