________________
ज्ञान
बिन्दु
॥१५
॥
स्याघाद एव, तमुक्तं स्तुतौ ग्रन्धकृतैव-"चकुदर्शनविज्ञानं परमाणावौष्एयरौक्ष्यवत् । तदावरणमप्येक न वा कार्यविशेषतः Koin १॥” इति । परमाणावुष्णरूक्षस्पर्शघयसमावेशवच्चाक्षुषे ज्ञानत्वदर्शनत्वयोः समावेश इत्यर्थः । इत्थं च चाक्षुषज्ञान
दर्शनावरणकर्मापि परमार्थत एक कार्यविशेषत उपाधिनेदतो वा नैकमिति सिघम् । एवमवधिकेवलस्थलेऽपि अष्टव्यम्। तदाह-" चतुर्व विषयाख्यातिरवधिज्ञानकेवले । शेषवृत्तिविशेषात्तु ते मते ज्ञानदर्शने ॥१॥ इति"। चकुर्वच्चाकुषवविषयाख्यातिः स्पृष्टज्ञानाजावः अस्पृष्टझाने इति यावत् , जावाजावरूपे वस्तुन्यत्नावत्वानिधानमपि दोषानावहं, शेषा वृत्तयोऽस्पृष्टज्ञानानि तान्यो विशेषः, स्पृष्टताविशेषेण वदयमाणरीत्या स्पृष्टाविषयवृत्तित्वव्यंग्येन, तस्मात्ते अवधिकेवले ज्ञानपदेन दर्शनपदेन च वाच्ये इत्येतदर्थः । क्रमाक्रमोपयोगघयपदे जगवतो यदापद्यते तदाह-" अदि अमायं च केवली एव जासइ सया वि। एगसमयम्मि हंदी वयणविगप्पो ण संनव ॥ १०॥" आद्यपदे ज्ञानकालेऽदृष्टं, दर्शनकाले चाज्ञातं, द्वितीयपक्षे च सामान्यांशेऽज्ञातं विशेषांशे चादृष्टं, एवमुक्तप्रकारेण केवली सदा नापते, तत एकस्मिन् समये ज्ञातं दृष्टं च जगवान् नापते, इत्येष वचनस्य विकल्पे विशेषो नवदर्शने न लवतीति गृह्यतां । न चान्यतरकालेऽन्यतरोपलक्षणाऽपसर्जनतया विषयान्तरग्रहणाच्चोक्तवचनविकटपोपपत्तिः, एवं सति ब्रान्तमस्थेऽपि तथाप्रयोगप्रसंगात् । यदा कदाचित् शृंगग्राहिकया ज्ञानदर्शनविषयस्यैव पदार्थस्य तद्बशावनुप्रवेशादिति स्मर्तव्यम् । तथा च सर्वज्ञत्वं न संजवतीत्याह-"श्रमायं पासंतो अद्दिच अरहा वियाएंतो। किं जाण किं पास कह सबलू त्ति वा हो ॥ ११॥" अज्ञातं पश्यन्नदृष्टं च जानानः किं जानाति किं वा पश्यति ? न किंचिदित्यर्थः । कथं वा तस्य सर्वज्ञता||
॥१२॥
