________________
सामवातायां प्रमाणानुपलब्धेस्तन्निवा अशानिवृत्तिस्तु ब्रह्मात्मजयगरादित्रमेण स्व
पूर्वशक्तिनाश श्व चरमशक्तिनाशेऽपि मूखाज्ञानानुवृत्त्यापत्त्यनुयाराच्चेति, न किंचिदेतत् । एतेन जागरादित्रमेण स्वमादित्रमतिरोधानमात्रं क्रियते, सर्पन्त्रमेण रज्ज्वां धारान्त्रमतिरोधानवत्, अज्ञाननिवृत्तिस्तु ब्रह्मात्मैक्यविज्ञानादेवेत्यपि निरस्तम् । एवं सति ज्ञानस्याज्ञाननिवर्तकतायां प्रमाणानुपलब्धेस्तन्निवृत्तिमूखमोक्षानाश्वासान्मा दाहरणोपाखंजः, भुतिः श्रुतार्थापत्तिश्चैतदर्थे प्रमाणतामवगाहेते एव । तत्र श्रुतिस्तावत्-"तमेव विदित्वाऽतिमृत्युमेति" मृत्युरविद्येति शास्त्रप्रसिह, तथा “तत्त्वज्ञावाद्भूयश्चान्ते विश्वमायानिवृत्तिः” स्मृतिश्च-"दैवी ह्येषा गुणमयी मम माया पुरत्यया । मामेव ये प्रपद्यन्ते मायामेतां तरन्ति ते ॥१॥ ज्ञानेन तु तदज्ञानं येषां नाशितमात्मनः । तेषामादित्यवज्ञानं प्रकाशयति । तत्परम् ॥२॥" इत्यादि । एवं "ब्रह्मविद्ब्रह्मैव नवति" "तरति शोकमात्मवित्", "तरत्यविद्यां वितता हृदि यस्मिन्निवेशिते । योगी मायाममेयाय तस्मै ज्ञानात्मने नमः॥१॥ इति" "अविद्यायाः परं पार तारयसीत्यादिः" श्रुतापत्तिश्च"ब्रह्मज्ञानाद् ब्रह्मजावः श्रूयमाणस्तक्ष्यवधायकाज्ञाननिवृत्तिमन्तरेण नोपपद्यत इति ज्ञानादकाननिवृत्तिं गमयति"। "अनृतेन हि प्रत्यूदा नीहारेण प्रावृताः," "अन्यधुष्माकमन्तरं," "अज्ञानेनावृतं ज्ञानं तेन मुह्यन्ति जन्तवः" इत्यादि श्रुतिस्मृति शतेन्योऽशानमेव मोक्षव्यवधायकत्वेनावगतम्, एकस्यैव तत्त्वज्ञानेनाज्ञाननिवृत्त्यन्युपगमाञ्च, नान्यत्र, व्यभिचारदर्शनेन ज्ञानस्याज्ञाननिवर्तकत्वबाधोऽपीति चेन्न, एतस्यैकजीवमुक्तिवादस्य श्रघामात्रशरणत्वात्, अन्यथा जीवान्तरपतिजासस्य स्वामिकजीवान्तरपतिजासवपिनमत्वे जीवप्रतिज्ञासमात्रस्यैव तथात्वं स्यादिति चार्वाकमतसाम्राज्यमेव वेदान्तिना प्राप्तं । स्यात् । उक्तश्रुतयस्तु कर्मण एव व्यवधायकत्वं, हीणकर्मात्मन एव च ब्रह्मजूयं प्रतिपादयितुमुत्सहन्त इति किं शशभंग१ (पंडमूलेति)
