________________
संगात् । न च सत्यस्यैव चैतन्यस्य प्रमाणजन्यापरोक्षान्तःकरणवृत्त्यजिव्यक्तस्याज्ञाननिवर्तकत्वावृत्तेश्च कारणताव-I वेदकत्वेन दंमत्वादिवदन्यथासिघत्वेन कारणत्वानंगीकारात्, अबल्लेदकस्य कहिपतत्वेऽप्यवच्छेद्यस्य वास्तवत्त्वं न हि हन्यते, यज्जतत्वेन जातं तयुक्तिव्यमितिवत् , तार्किकैरप्याकाशस्य शब्दग्राहकत्वे कर्णशष्कुलीसंबन्धस्य कहिपतस्यैवावबेदकलांगीकारात्, संयोगमात्रस्य निरवयवे नजसि सर्वात्मना सत्त्वेनातिप्रसंजकत्वात् । मीमांसकैश्च कल्पितहस्वत्वदीर्घत्वादिसंसर्गावचिन्नानामेव वर्णानां यथार्थज्ञानजनकत्वोपगमाध्ध्वनिधर्माणां ध्वनिगतत्वेनैव नानात्, वर्णानां च विथुनामानुपूर्वीविशेषाज्ञानादतिप्रसंगात्, वर्णनिष्ठत्वेन हस्वत्वादिकल्पनस्य तेषामावश्यकत्वात्, तदस्माकमपि कल्पितावछेदकोपगमे| को दोष इति मधुसूदनतपस्विनोऽपि वचनं विचारसई, मिथ्याग्दृष्टान्तस्य सम्यग्दृशा ग्रहणानौचित्यात्, नैयायिकमीमांसोक्तस्थलेऽपि अनन्तधर्मात्मकैकवस्तुस्वीकारे कल्पितावच्छेदककृतविम्बनाया अप्रसरात्, विस्तरेणोपपादितं चैतत्समतिवृत्तौ । न चोक्तरीत्या वृत्तेरवछेदकत्वमपि युक्तं, प्रतियोगितयाऽज्ञाननिवृत्तौ सामानाधिकरण्येन समानविशेष्यकसमानप्रकारकवृत्तेरेव त्वन्मते हेतुत्वस्य युक्तत्वात् । अत एव स्वयमुक्तं तपस्विना सिद्धान्तबिन्दौ-दिविधमावरणं, एकमसत्त्वापादकमन्तःकरणावष्ठिन्नसाक्षिनिष्ठं, अन्यदलानापादकं विषयावविन्नब्रह्मचैतन्यनिष्ठं, घटमहं जानामीत्युजयावल्छेदानुलवादाद्यं परोक्षापरोक्षसाधारणप्रमामात्रेण निवर्ततेऽनुमितेऽपि वढ्यादौ नास्तीति प्रतीत्यनुदयात्, दितीयं तु साक्षात्कारेव निवर्तते यदाश्रयं यदाकारं ज्ञानं तदाश्रयं तदाकारमझानं नाशयतीति नियमादित्यादि, तत्किमिदानीं तुरक्षामकुदः सद्य एव विस्मृतं? .येनोक्तवृत्तेरवछेदकत्वेनान्यथासिधिमाह, एवं हि घटादावपि दंमविशिष्टाकाशत्वेनैव हेतुतां वदतो
एव स्वयमुक्तं तपस्विनातन्यनिष्ठं, घटमहं जाना
तु साक्षात्कारे..
