________________
ज्ञान
१४९ ॥
प्यत्वेनैव दुष्टकारणजन्यत्वस्याप्रामाण्यप्रयोजकत्वमुक्तं न स्वातंत्र्येणेति चेन्मैवम् तथापि परोक्षज्ञानजन्यभावनाया अप| रोज्ञानजनकत्वासंभवात् । न हि वचनुमितिज्ञानं सहस्रकृत्व आवृत्तमपि वह्निसाक्षात्काराय कल्पते । न चान्यस्यमानं ज्ञानं परमप्रकर्षप्राप्तं तथा भविष्यतीत्यपि शंकनीयं, लंघनोदकतापादिवदन्यस्यमानस्यापि परमप्रकर्षायोगात् । न च खंघनस्यैकस्यावस्थितस्याजावादपरापरप्रयत्नस्य पूर्वपूर्वातिशयितसंघनोत्पादन एव व्यापाराद्यावसंघयितव्यं तावन्नादावेव श्लेष्मा| दिना जाड्यात्कायो संघयितुं शक्नोत्यन्यासासादितश्लेष्मक्ष्यपटुजावश्चोत्तरकालं शक्नोतीति तत्र व्यवस्थितोत्कर्षतोदकतापे त्वतिशयेन क्रियमाणे तदाश्रयस्यैव दयान्न तत्राप्यनिरूपतापत्तिरूपोऽन्त्योत्कर्षः, विज्ञानं तु संस्काररूपं शास्त्रपरावर्तनाद्य| न्यथानुपपत्त्योत्तरत्राप्यनुवर्तत इति तत्रापरापरयत्नानां सर्वेषामुपयोगादत्यन्तोत्कर्षो युक्त इति तघता जावनाज्ञानेनापरोक्षं केवलज्ञानं जन्यत इति टीकाकृदुक्तमपि विचारसहं, तस्य प्रमाणान्तरत्वापत्तेः, मनो यदसाधारणमिति न्यायात्, | अन्यथा चक्षुरादिव्याप्तिज्ञानादिसहकृतस्य मनस एव सर्वत्र प्रामाण्यसंभवे प्रमाणान्तरोछेदापत्तेः । चक्षुरादीनामेव साधारख्यात्प्रामाण्यमित्यन्युपगमे जावनायामपि तथा वक्तुं शक्यत्वात् । एवं च परोक्षभावनाया अपरोक्षज्ञानजनकत्वं तस्याः | प्रमाणान्तरत्वं चान्यत्रादृष्टचरं कल्पनीयमिति महागौरवमिति चेदनुकोपाखंज एषः, प्रकृष्टभावनाजन्यत्वस्य केवलज्ञानेऽन्युपगमवादेनैव टीकाकृतोक्तत्वात् । वस्तुतस्तु तान्यात्प्रकृष्टादावरणरूयादेव केवलज्ञानोत्पत्तिरित्येव सिद्धान्तात् । यैरपि योगजधर्मस्यातीन्द्रियज्ञानजनकत्वमन्युपगम्यते, तैरपि प्रतिबन्धकपापक्षयस्य द्वारत्वमवश्यमाश्रयणीयम्, सति | प्रतिबन्धके कारणस्याकिंचित्करत्वात्, केवखं तैर्योगजधर्मस्य मनःप्रत्यासत्तित्वं तेन सन्निकर्षेण निखिलजात्यंशे निरवति
बिन्दुः
॥ १४५ ॥
