________________
झान
बिन्ः
॥१४॥
परिणतघन्यविषयमपि मनःपर्यायज्ञानमन्युपगन्तव्यं स्यात्,चेष्टाहेतोरेव मनसस्तग्राह्यत्वात् । न च तेन वीन्जियादीनां समनस्कतापत्तिः, कपर्दिकासत्तया धनित्वस्येव, एकया गवा गोमत्त्वस्येव, सूक्ष्मेण मनसा समनस्कत्वस्यापादयितुमशक्यत्वात् , तदिदमनिप्रेत्योक्तं निश्चयघात्रिंशिकायां महावादिना-"प्रार्थनाप्रतिघातान्यां चेष्टन्ते चीन्छियादयः । मनःपर्यायविज्ञानं युक्त तेषु न चान्यथा ॥१॥” इति । न चैवं ज्ञानस्य पंचविधत्वविजागोजेदाफुत्सूत्रापत्तिः, व्यवहारतश्चतुर्विधत्वेनोक्ताया
अपि जापाया निश्चयतो वैविध्यान्निधानवनयविवेकेनोत्सूत्राजावादिति दिक् ।। | सर्व विषयं केवलज्ञानम् । सर्वविषयत्वं च सामान्यधर्मानवचिन्ननिखिलधर्मप्रकारकत्वे सति निखिलधर्मिविषयत्वम् । प्रमेयवदिति ज्ञाने प्रमेयत्वेन निखिलधर्मप्रकारकेऽतिव्याप्तिवारणायानवचिन्नान्तं, केवलदर्शनेऽतिव्याप्तिवारणाय सत्यन्तं, विशेष्यनागस्तु पर्यायवाद्यन्निमतप्रतीत्यसमुत्पादरूपसन्तानविषयकनिखिलधर्मप्रकारकशाननिरासार्थः । वस्तुतो निखिलशेयाकारवत्त्वं केवलज्ञानत्वं । केवलदर्शनान्युपगमे तु तत्र निखिलदृश्याकारवत्त्वमेव, न तु निखिलझेयाकारवत्त्वमिति नातिव्याप्तिः । न च प्रतिस्वं केवलज्ञाने केवलज्ञानान्तरवृत्तिस्वप्राक्काल विनष्टवस्तुसंबन्धिवर्तमानत्वाद्याकाराजावादसंनवः, स्वसमानकालीननिखिलझेयाकारवत्त्वस्य विवरणात् । न च तथापि केवलज्ञानग्राह्ये श्राद्यक्षणवृत्तित्वप्रकारकत्वावविन्नविशेप्यताया द्वितीयक्षणे नाशो, दितीयक्षणवृत्तित्वप्रकारकत्वावछिन्नविशेष्यतायाश्चोत्पादः, इत्यमेव ग्राह्यसामान्यविशेष्यताधौव्यसंजेदेन केवलज्ञाने त्रैलक्षण्यमुपपादितमित्येकदा निखिलझेयाकारवत्त्वासंजव एवेति शंकनीयम् , समानकालीनत्वस्य क्षणगर्जत्वे दोषालावात् , अस्तु वा निखिलझेयाकारसंक्रमयोग्यतावत्त्वमेव लक्षणं, प्रमाणं च तत्र शातत्वमत्यन्तोत्कर्षव
धनिमतप्रतीत्यमकारकेऽतिव्याप्तिकावन्निनिखिल
॥१४॥
