________________
परिजापा
जैनतर्क । ११॥
॥अथ निक्षेपपरिच्छेदः॥ नया निरूपिताः। श्रथ निक्षेपा निरूप्यन्ते । प्रकरणादिवशेनाप्रतिपत्त्यादिव्यवच्छेदकयथास्थानविनियोगाय शब्दार्थरचनाविशेषा निदेपाः। मंगखादिपदार्थनिक्षेपानाममंगसादिविनियोगोपपत्तेश्च निष्पाणां फलवत्त्वं । तयुक्तम्-"अप्रस्तुतार्थापाकरणात् प्रस्तुतार्थव्याकरणाच्च निक्षेपः फखवानिति"। ते च सामान्यतश्चतुर्धा, नामस्थापनामव्यजावजेदात् ।। तत्र प्रकृतार्थनिरपेक्षा नामार्थान्यतरपरिणतिर्नामनिक्षेपः । यथा संकेतितमात्रेणान्यार्थस्थितेनेन्जादिशब्देन वाच्यस्य गोपा-| लदारकस्य शक्रादिपर्यायशब्दाननिधेया परिणतिरियमेव वा यथान्यत्रावर्तमानेन यहल्लाप्रवृत्तेन मित्थमवित्यादिशब्देन वाच्या । तत्त्वतोऽर्थनिष्ठोपचारतः शब्दनिष्ठा च मेदिनामापेक्ष्या यावन्यजाविनी, देवदत्तादिनामापेक्षया बा यावद्र-|| व्यनाविनी, यथा वा पुस्तकपत्रचित्रादिखिखिता वस्त्वनिधानलूतेन्शादिवर्णावती । यत्तु वस्तु तदर्थवियुक्तं तदभिप्रायेण | स्थाप्यते चित्रादौ तादृशाकारमक्षादौ च निराकारं, चित्राद्यपेक्ष्येत्वरं नन्दीश्वरचैत्यप्रतिमाद्यपेक्ष्या च यावत्कथिक स स्थापनानिक्षेपः, यथा जिनप्रतिमा स्थापनाजिनः। यथा चेन्जप्रतिमा स्थापनेन्छः। जूतस्य जाविनो वा जावस्य कारणं यनिहिप्यते स व्यनिक्षेपः, यथाऽनुजूतेन्जपर्यायोऽनुजविष्यमाणेन्छपर्यायो वा इन्धः, अनुजूतघृताधारत्वपर्यायेऽनुनविष्यमाणघृताधारत्वपर्याये च घृतघटव्यपदेशवत्तत्रेन्त्रशब्दव्यपदेशोपपत्तेः । क्वचिदप्राधान्येऽपि व्यनिक्षेपः प्रवर्तते, यथाझारमर्दको प्रव्याचार्यः, आचार्यगुणरहितत्वात् श्रप्रधानाचार्य इत्यर्थः । क्वचिदनुपयोगेऽपि, यथाऽनाजोगेनेहपरखोकाद्याशंसालक्षणेनाविधिना च जक्त्यापि क्रियमाणा जिनपूजादिक्रिया व्यक्रियैव, अनुपयुक्तक्रियायाः साक्षान्मोहांगत्वाना
ना॥१२॥
