________________
स्वजावाः प्ररूप्यन्ते-अस्तिस्वनावः, नास्तिस्वनावः, नित्यस्व जावः, अनित्यस्वनावः, एकस्वजावः, अनेकस्वजावः, नेद-१ स्वजावः, श्रजेदस्वजावः, जव्यस्वजावः, अजव्यस्वनावः, परमस्वनावः (च) एते स्वनावा प्रव्याणां सामान्याः। चेतनाचेतनमूर्तामूकप्रदेश एतान् मुक्त्वा धर्मादित्रयाणां (पोमश ) १६ स्वजावाः। बहुप्रदेशस्वजावं मुक्त्वा कालस्य १५ (पंचदश) स्वजावाः । संग्रहश्च-" एकविंशतिलावाः स्युर्जीवपुजलयोर्मताः। धर्मादीनां षोमश स्युः काले पंचदश स्मृताः ॥१॥" स्वजावा अपि गुणपर्याययोरन्तजूता एव अष्टव्याः, अन्यथा अव्यलक्षणे तयोरिव तेषामपि ग्रहणमनविष्यत् । उक्ता गुणाः, गुणविकाराः पर्यायास्तेऽप्युक्ता एव । एतच्च व्यनयमिश्रित विशेषार्थप्रतिपत्तये जवति । यमुक्तम्-"नानास्वजावसंयुक्तं कव्यं ज्ञात्वा प्रमाणतः। तच्च सापेक्षसिम्यर्थ स्यान्नयैर्मिश्रितं कुरु ॥१॥" तदेव अव्यमर्थः प्रयोजनं यस्यासौ |
व्यार्थिकः। सोऽपि युक्तिकपनया दशधा। तथाहि-अन्वयव्यार्थिकः,यया गुणपर्यायस्व जावं अव्यम् । स्वव्यादिग्राहको वा, यथा स्वाव्यचतुष्टयापेक्ष्याव्यमस्ति । परमव्या दिग्राहको वा, यया परपव्यादिचतुष्टयापेक्ष्या व्यं नास्ति । परमनावग्राहको वा, यथा ज्ञानमय आत्मा, अत्रानेकेषां स्वजावानां मध्याहानाख्यपरमस्वजावो गृहीतः । कर्मोपाधिनिरपेक्षः शुधव्यार्थिको वा, यथा जीवः सिघसदृशः शुच्छात्मा । उत्पादव्ययगौणत्वेन सत्ताग्राहकः शुचकव्यार्थिकः, पथा व्यं नित्यम् । नेदकल्पनानिरपेक्षः शुषव्यार्थिको वा, यथा निजपर्यायस्वन्नावत्वादजिन्नं व्यम् । कर्मोपाधिसापेक्षोऽसावशुध
व्यार्थिकः, यथा क्रोधादिकर्मजजाव श्रात्मा । उत्पादव्ययसापेक्षोऽसावशुधनव्यार्थिकः, यथैकस्मिन् समये अव्यमुत्पादव्ययध्रौव्ययुक्तम् ।नेदकहपनासापेक्षोऽसावशुधवव्यार्थिकः, ययात्मनो दर्शनशानादयो गुणाः।उक्ता व्यार्थिकस्य नेदाः।
