________________
नय
प्रदीपः
ध्यासिते एकस्मिन् जीवाजीवादिवस्तुनि अनन्तधर्मपरिप्रश्नकालेऽनन्तनंगसंजवः तक्ष्यावृत्त्यर्थ एकैकधर्मपर्यनुयोगस्योपादानम् । एतेनानन्तधर्माध्यासितेष्वनन्तपदार्थेषु सत्स्वपि प्रतिपदार्थ प्रतिधर्म परिप्रश्नकाले एकैकशो वस्तुधर्मे एकैकैव सप्तनंगी जवतीति नियमः । अनन्तधर्मविवक्ष्या सप्तनंगीनामपि नानाकपनमनीष्टमेव, एतत्तु सूत्रकारेणैव ज्ञापितं ।। तथाहि-विधिनिषेधप्रकारापेक्ष्या प्रतिपर्यायं वस्तुन्यनन्तानामपि सप्तनंगीनां संजवात् प्रतिपर्यायं प्रतिपाद्यपर्यनुयोगानां सप्तानामेव संजवादिति । श्रथ सप्तनंगी स्वरूपतः प्रदर्यते, तथाहि-स्यादस्त्येव सर्वमिति सदंशकट्पनाविनजनेन प्रथमो जंगः । स्यान्नास्त्येव सर्वमिति पर्युदासकटपमाविनजनेन द्वितीयो नंगः । स्यादस्त्येव स्थान्नास्त्येवेति क्रमेण सदंशासदंशकस्पनाविनजनेन तृतीयो जंगः । स्यादवक्तव्यमेवेति समसमये विधिनिषेधयोरनिर्वचनीयख्यापनाकट्पनाविनजनया चतुर्थो जंगः। स्यादस्त्येव स्यादवक्तव्यमेवेति विधिप्राधान्येन युगपतिधिनिषेधानिर्वचनीयख्यापनाकहपना विजजनया पञ्चमो नंगः। स्यान्नास्त्येव स्यादवक्तव्यमेवेति निषेधप्राधान्येन युगपतिधिनिषेधानिर्वचनीयकटपनाविलजनया षष्ठो नंगः। स्यादस्त्येव स्यान्नस्त्येव स्यादबक्तव्यमितिक्रमात् सदंशासदंशप्राधान्यकटपनया युगपतिधिनिषेधानिर्वचनीयख्यापनाकट्पनाविनजनया च सप्तमोजंगः । अथार्थतः प्रथमजंगं प्रचिकटयिषुराह-विधिप्राधान्यविवक्षायामयं जंगः।स्यादित्यनकान्तद्योतकमव्ययं स्यादित्य. नेन कयश्चित्स्वकीयाव्यक्षेत्रकासनावचतुष्टयरूपेणास्त्येव घटादिवस्तु नास्त्येवान्यदीयपव्यक्षेत्रकाखजावचतुष्करूपेण । तथाहि-घटो व्यतः पार्थिवत्वरूपेण, नास्ति जलादिरूपेण । क्षेत्रतः पाटलिपुत्रकत्वेन नास्ति कान्यकुनत्वेन । काखतः शैशिरत्वेन, नास्ति वासन्तिकत्वेन । जावतो रक्तत्वेन, नास्ति पीतत्वेन । एवं सर्वमन्यदेव ज्ञातव्यम् । स्वजव्यादिचतुष्टयापे
॥
५॥
