________________
नयरहस्य
॥ ८६ ॥
पंरिहारायेन्द्रपदसंकेत विषयत्वं नामेन्द्रत्वं निरुच्यत इति ग्वेयन्त तर्हि सोऽयं विशेषो नामस्थापनासाधारण एव संगृह्यतामिति | तेन विचारचंचुरधियो देवानांप्रियाः उपचाररूपसंकेत विशेषग्रहे अन्य निक्षेपत्याप्यनतिरेकप्रसंगात्, यादृचिकविशेषोपग्रहस्य चाप्रामाणिकत्वात् पित्रादिकृतसंकेतविशेषस्यैव ग्रहणान्नामस्थापनयोरैक्यायोगात् । एवं च बहुषु नामादिषु प्रातिस्विकैक| रूपा जिसन्धिरेव संग्रहव्यापार इति प्रतिपत्तव्यम् । यदनुयैव संग्रहस्वीकारे तु नाम्नोऽपि जावकारणतया कुतो न प्रव्यान्तर्भाव इति वाच्यम् । प्रव्यं परिणामितया जावसंबधं नाम तु वाच्यवाचकजावेनेत्यस्ति विशेष इति चेत्तर्हि स्थापनाया श्रपि तुल्यपरिणामतया नावासंबद्धत्वात किं न नाम्नो विशेष इति पर्यालोचनीयम् । स्यादेतत् एणां प्रदेशस्वी कर्तुर्नैगमात् पश्ञ्चानां तत्स्वीकार इवात्रापि चतुर्निक्षेपस्वी कर्तुस्ततस्तत्रयस्वी कारेणैव संग्रहस्य विशेषो युक्त इति, मैयम्, देशप्रदेशवत् स्थापनाया | उपचरित विजागाजावेन संग्रह विशेषादिति दिक् । लोकव्यवहारौपयिकोऽध्यवसाय विशेषो व्यवहारः । " वच्चइ विलियनं ववहारो सबदबेसुत्ति " सूत्रविनिश्चितार्थप्राप्तिश्चास्य सामान्यानन्युपगमे सति विशेषान्युपगमात् । श्रत एव विशेषेणावहियते | निराक्रियते सामान्यमनेनेति निरुक्त्युपपत्तिः । जलाहरणाद्युपयोगिनो घटादिविशेषानेवायमंगी करोति नतु सामान्यमर्थ क्रि| याऽहेतोस्तस्य शशशृंगप्रायत्वाद् ननु घटोयं प्रव्यमित्यादौ घटत्वषव्यत्वादिकं कथमपह्नोतुं शक्यमिति चेन्न कथंचिदन्यापोहरूपं तत्, न त्वतिरिक्तमित्येव परमुच्यते, श्रखंमाजावनिवेशाच्च नान्योन्याश्रयः । यदि चैवमप्यनावसामान्याच्युपगमाप| तिस्तदा तु सर्वत्र शब्दानुगमादेवानुगतव्यवहारः कारणत्वन्यात्यादौ परेणापीत्यमेवान्युपगमादित्यादिकं प्रपञ्चितमन्यत्र । " लौकिकसम उपचारप्रायो विस्तृतार्थो व्यवहारइतितत्वार्थ जाष्यं” । विशेषप्रतिपादनपरमेतत् । यथा हिलोको
प्ररकणम्.
॥ ८६ ॥
