________________ ભરવા ત્યાં આવ્યું. સમયસર બંનેએ પોતાના અંગોપાંગ સંકોચી દીધાં. શિયાળને સફળતા ન મળી. છુપાઈને રાહ જોવા લાગ્યું. એક કાચબાએ ધીરજ ગુમાવી. હાથ-પગ બહાર કાઢ્યા. તકસાધુ શિયાળે તરાપ મારી તેને ઊંધો કરી ફાડી ખાધો. બીજાએ ધીરજ ધરી. શરીર ગોપવી રાખ્યું તો બચી ગયો. આ રૂપક દ્વારા ગ્રંથકારે સાધકને ઉદ્દેશીને ઈન્દ્રિય નિગ્રહનો ઉપદેશ આપ્યો છે. પ-શેલક અધ્યયન : શૈલક રાજર્ષિની કથા. શૈલક રાજવી સંયમી બન્યા. કર્મોદયે રોગાધીન થવાથી પુત્ર રાજવીની રાજધાનીમાં આવ્યા. પથ્યપાલન અને ચિકિત્સાથી રોગ શાંત થયો, પરંતુ કારણિક સેવેલી પથ્યાદિની અનુકૂળતામાં આસક્તિ ઊભી થઈ. પ્રમાદાચરણ છોડવાની હવે તૈયારી નથી. શિષ્ય પંથક મુનિ અવિરત સેવા કરે છે. ગુરુ ફરી નિરતિચાર સંયમી બને એ જ ભાવના તેમના હૈયામાં છે. ચોમાસી ક્ષમાપનાના નિમિત્તે ગુરુનું કર્મ તૂટ્યું. જાગ્રત બન્યા. પ્રમાદ છોડ્યો અને પ્રશ્ચાત્તાપ પ્રગટ્યો. શ્રી સિદ્ધગિરિનું શરણું લઈ મોક્ષ સાધી લીધો. આ કથાના ઉપનયમાં કહ્યું કે, “પ્રમાદી સાધુ સંસારનો અને અપ્રમત્ત સાધુ મોક્ષનો મુસાફર છે.' ક-તુંબ અધ્યયન : તુંબ એટલે તુંબડું નામનું ફળ વિશેષ. માટીથી લેપાયેલું તુંબડું પાણીમાં ડૂબે છે, માટી ધોવાય તેમ પાણીની ઉપર આવે છે. તે જ રીતે કર્મમળથી ભારે બનેલો આત્મા યાવત્ નિગોદ સુધી ડૂબે છે અને કર્મથી રહિત થતા તે લોકાગ્ર એવા મોક્ષને પામે છે. નાની વસ્તુ પણ તત્ત્વ સમજવામાં સહાયક છે. આ વાત અહીં નોંધવા જેવી છે. જ્ઞાતાધર્મકથા સૂત્ર-૧ || 47
