________________ 104 ગણકાર્યરહિત કાળના સામાન્ય નિયમો સ્વરનો વિકલ્પ ન થાય. દા.ત. fમ + તામિ = માતામિ ! હું ઉમેરીશ, હું ફેંકીશ. ની + તામિ = નાતામિ, ત્રેતામિહું ચોંટીશ. (21) [ ધાતુને વિકારક પ્રત્યય પૂર્વે તેની રૂ લાગે ત્યારે અન્ય સ્વરનો વિકલ્પ ગુણ થાય. દા.ત. [ + + = કર્કવિતાશ્મિ, કવિતામિ હું ઢાંકીશ. (22) વિન્ ધાતુ (૩જો ગણ, પરમૈપદ) અનિટુ છે. વિન્ ધાતુ (દઢો ગણ, આત્મને પદ, ૭મો ગણ, પરમૈપદ) સેટુ છે. જયારે સેહ્નો ડું લાગે ત્યારે ગુણ ન થાય. દા.ત. વિન્ + તામિ = વેવામિ ! જુદું કરીશ. વિન્ + ત = વિનિતામિ | હું જુદું કરીશ. વિન્ + તારે = વિનિતારે તે હું જુદું કરીશ. (23) સ્વરાદિ પ્રત્યયો પૂર્વે નમ અને રધુ ધાતુઓના પછી લાગે. વધુ ધાતુને જયારે રૂ લાગે ત્યારે પરોક્ષમાં જ આ પછી લાગે. વધુ ધાતુને પરોક્ષ સિવાય ડું લાગે ત્યારે અને અદ્યતન ભૂતકાળમાં આ પછી 1 ના લાગે. દા.ત. નમ્ + અ = નન = નાખે . મેં બગાસુ ખાધું. ધુ + 3 + વ = રધિવા અમે બેએ રાંધ્યું. વધુ + ] + તામિ = fધતાશ્મિ | હું રાંધીશ. વધુ + મ + મન્ = મધનું તેમણે રાંધ્યું. (24) ગણકાર્યવિશિષ્ટ કાળ અને પરોક્ષ સિવાયના સ્વરાદિ પ્રત્યયો પૂર્વે રમ્ અને 7મ્ ધાતુઓને ર પછી ન લાગે. દા.ત. રમ્ + ડું + તા = રમતા I તે શરૂ કરશે. નમ્ + રૂ + ત = સ્મિતા ! તે મેળવશે. (25) અઘતન ભૂતકાળમાં અને ક્રિયાતિપસ્યર્થમાં ધ + રૂ માં વિકલ્પ રૂ નો ન થાય. વ્યંજનાદિ પ્રત્યયો પૂર્વેTI નો કી થાય.
