________________ ગણકાર્યરહિત કાળના સામાન્ય નિયમો 105 દા.ત. ધ + 3 = ત = અધ્યાત, ગદ્વૈત | તે ભણ્યો હોત. મધ + $ + ત = મધ્યનીષ્ટ, મધ્યેષ્ટા તે ભણ્યો. (26) સદ્દ અને વદ્ ધાતુઓના ટૂ નો ટૂ થઈ લોપાય ત્યારે સ્ ની પૂર્વેના નો ભો થાય. દા.ત. સદ્ + તાદે = સહિતારે, સોઢા . હું સહન કરીશ. વ૬ + તાશ્નિ = વોઢાશ્મિ | હું વહન કરીશ. (27) સત્ અને ઝૂ માત્ર ગણકાર્યવિશિષ્ટ કાળમાં જ વપરાય છે. ગણકાર્યરહિત કાળોમાં મસ્ નો મૂ અને ટૂ નો વત્ આદેશ થાય. દા.ત. અન્ + તા i = મ્ + તામિ = પવિતાશ્મિ | હું થઈશ. ટૂ + તામિ = વત્ + તાશ્મિ = વતાશ્મિ | હું બોલીશ. (28) ધાતુને અન્ને સ્ + સાદ્રિ પ્રત્યય = ધાતુના સ્ નો તૂ થાય. દા.ત. વસ્ + મ = વક્ષ્યામિ ! હું વસીશ. (29) - અંતવાળા ધાતુઓ + અંતઃસ્થ અને અનુનાસિક સિવાયના વ્યંજનથી શરૂ થતા અવિકારક પ્રત્યય = નો થાય. મ કે મા + = બૌ થાય. દા.ત. ધવુિં + ત = ધીઝ + ત = ધૌત ધોયેલ. (30) પરોક્ષ અને અદ્યતનભૂતકાળના ત્રીજા પ્રકારમાં 3 થી શરૂ થતા ધાતુઓની દ્વિરુક્તિમાં એ નો ના થાય. દા.ત. અત્ - માટ, માટીત ! તે ભમ્યો. (31) બધા ગણકાર્યરહિત કાળોમાં મ્ (૧લો ગણ) ધાતુને વિકલ્પ કર્યું લાગે. દા.ત. લમ્ - રમે, મહારાત્રે તેણે ઇછ્યું. (32) - વાળો ઉપસર્ગ + ન, નસ્ (૧૦મો ગણ), નાથ, ના, ન ન, 7 અને નૃત્ સિવાયના -કારાદિ ધાતુઓ = 1 નો જૂ થાય. દા.ત. પરિ + ન = પરિળિનાય ! તે પરણ્યો. (33) || ધૂ૫ વગેરેમાં વિકલ્પ બાય લાગે. દા.ત. પિસ્થતિ, ગોપાયિષ્યતિ . તે રક્ષણ કરશે.
