Page Text
________________ चतुर्थः सर्गः तत्र-तस्मिन् मुकुरे, यदा- यस्मिन् समये, विधुः चन्द्रः, विशति-प्रविशति / तदा एव सुखात =अनायासात्, अहितम् =अहितकारकं शत्रुमित्यर्थः / तंविधु, द्रुतं शीघ्र, जहि=मारय / / ____ अनुवाद-हे सखि ! एक बड़े लोहेके हथौड़ेको हाथमें ले लो, मेरे प्रकोष्ठसे बाहर मेरे दर्पणको रक्खो। उसमें जब चन्द्र प्रवेश करता है, उसी समय अनायास ही शत्रु रूप उस चन्द्रको शीघ्र मार डालो। टिप्पणी-अयोधनम् = अयो हन्यते अनेन इति अयोधनः, तम्, अयस्उपपदपूर्वक हन् धातुसे "करणेऽयोविद्रुषु" इससे अप् प्रत्यय और धन आदेश / इत:=इदम् + तसिल / अहितम् =अविद्यमान हितं यस्य, तम् (नब्बहु०)। जहि=हन् +लोट् + सिप्, "हन्तेजः" इससे ज आदेश // 59 / / उदर एव धृतः किमुदन्वता न विषमो वडवाऽनलवादिषुः ? विषवदुमितमप्यमुना न स स्मरहरः किमर्म बुभुजे विभुः / // 60 // . अन्वय:-विषमो विधुः उदन्वता वडवाऽनलवत् उदरे एव किं न घृतः ? ( अथवा) अमुना उज्झितम् अपि अमुं विभुः स्मरहरः विषवत् किं न बुभुजे ? व्याल्या-विषमः क्रूरः, विधुः चन्द्रमाः, उदन्वता-समुद्रेण, वडवाडनलवत् =वडवाऽग्निना तुल्यम्, उदरे एक= कुक्षौ एव, किं न धृतः= किं न धारितः ? अथवा, अमुनाउदन्वता, उज्ञितम् अपि - त्यक्तम् अपि, अमुं=विधु, विभुः=समर्थः, स्मरहरः=महादेवः, विषवत् = कालकूटेन तुल्यं, किं न बुभुजे=किं न भुक्तवान्, उभयथाऽपि वयं विरहिण्यो जीवेमेति भावः। ... अनुवाद -क्रूर चन्द्रमाको समुद्रने वडवाऽग्निके समान अपने गर्भ में ही क्यों नहीं धारण किया? ( अथवा ) समुद्रसे छोड़े गये उस चन्द्रमाको समर्थ महादेवने कालकूटके समान क्यों नहीं खाया ? '. टिप्पणी-उदन्वताउदकम् अस्ति यस्य स - उदन्वोन, तेन "उदन्वानुबधी च" इस सूत्रसे निपातन / वडवाऽनलवत् = वडवाऽनल+ वति / स्मरहरः स्मरं हरतीति, स्मर+हम् +अक् ( उपपद०)+सु / बुभुजे= भुज+लिट् +त / "भुजोऽनवने" इससे आत्मनेपद // 6 // असितमेकसुराऽशितमप्यभून पुनरेष पुनविशवं विषम् / मपि निपीय सुरजनितक्षयं स्वयमुदेति पुनर्नवनार्णवम् // 1 // " .... ... '- -:
| SR No. | 032779 |
| Book Title | Naishadhiya Charitam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sheshraj Sharma |
| Publisher | Chaukhambha Sanskrit Series Office |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1098 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 21 MB |