________________ બીજાને દુઃખ પીડા આપીને સંસારમાં આનંદ મેળવે છે. જ્યારે મુનિઓ પોતાનામાં રહેલા જ્ઞાન દ્વારા સહજ –નિર્ભેળ આનંદને ભોગવે છે, ત્યારે તેનો જગત સાથેનો સંબંધ છૂટી જાય છે. જગતનું સુખ તેનેનિસાર = તુચ્છ લાગે છે. જે વસ્તુ વર્તમાનમાં ભોગવીએ છીએ તેની અનુમોદના અને તેના નિમિત્ત કારણોની અનુમોદના ભેગી ચાલે છે. જે વસ્તુ તૈયાર થઈને આવી તેના સ્વાદનું જે જ્ઞાન થાય છે તેને આપણે સુખરૂપે સ્વીકારીએ છીએ તે વખતે ચિત્ત પ્રસન્ન હોય છે. તે બતાવે છે કે વર્તમાનમાં તે સુખ અનુભવી રહ્યો છે તેના વિના ચિત્ત પ્રસન્ન બનતું નથી. વસ્તુ બરોબર લાગી તેની અનુમોદના માત્રથી અટકી જતું નથી. જે આગ્રહપૂર્વક વપરાવી રહ્યા હોય, જેણે બનાવ્યું હોય તે બધાની પણ અનુમોદના ભેગી હોય છે. આ અનુકૂળતા મળી છે. તેના કારણે ચિત્ત પ્રસન્ન છે તે કષાયના ઘરની છે. તેમાં મોહ ભળ્યો છે માટે અનુમોદના થઈછે. પાપ તો કરીએ છીએ, સાથે પાપનો વઘાર ( અનુમોદનથી અનુબંધી પણ કરીએ છીએ. પણ તેનું જ્ઞાન કે ભાન પણ આપણને હોતું નથી. આ બધાના અભાવમાં મુનિને અનંતગણી ચિત્ત પ્રસન્નતા હોય છે. આત્મા પુદ્ગલના અભાવે ગુણોનો અનુભવ કરે છે. દ્રવ્ય–ગુણ-પર્યાયની વિચારણા કરી મોહના પરિણામને ભળવા દેવો નહિ. પ્રથમ તો દ્રવ્ય-ગુણ–પર્યાયને હેય માને, એની સાથેના વહેવારને પણ હેય માને પછી એમાં મોહના પરિણામને ભળવાનદે અને આનંદને વેદ.૪થા ગુણઠાણે ભેદજ્ઞાન થાય અને ભેદ કરવાની ઢચિ પ્રગટે, પાંચમે અંશથી અભ્યાસ કરે, છ અભ્યાસ વધે, પછી અભ્યાસ કરતાં ૭મે અપ્રમત ગુણઠાણે પહોંચાય. એમને એમ સીધી છલાંગ નથી કરાતી. જીવ તત્ત્વનો રસિયો બને ત્યારે તે આનંદને માણે છે. તેથી તે ભોજન વખતે ઉદાસીન પરિણામમાં વર્તે છે. સારી–સારી વસ્તુ ખાતા આનંદ અનુભવવો એનાથી સુખ માનવું, વસ્તુ સારી કે ખરાબ નથી તે તો જેવી છે તેવી જ છે પણ મોહનો પરિણામ તેમાં સારા-નરસાની અનુભૂતિ કરાવે છે. જ્ઞાનસાર-૨ // 82
