________________ આપણે તો માત્ર શેયના જ્ઞાતા જ બનવાનું છે. જે આત્મા મોહના પરિણામને પકડવાનું સામર્થ્ય નથી ધરાવતો તે મોહને અનુભવે છે. આત્મા આત્માના પરિણામ સહજ રીતે અનુભવી શકે તે માટે ધર્મક્રિયાનો યોગ બતાવ્યો છે. આપણી સમગ્રક્રિયાઓ ધ્યાન સ્વરૂપે છે. તેનું ભાન નથી માટે ગતાનુગતિક ચાલે છે. ધ્યાન રૂપે બને ત્યારે તે આત્માનો અનુભવ કરાવે. આત્માના દ્રવ્ય - ગુણ - પર્યાયનો નિશ્ચય ૪થે કરવાનો છે. જેને આ નિશ્ચય ન હોય તે કઈ રીતે અનુભવ કરી શકે? ન કરી શકે. તે માત્ર શુભક્રિયા રૂપ બને છે. તે પુણ્ય બંધાવે ને આપણને થાય મેં ઘણો ધર્મ કરી લીધો ને આપણને હાશ થાય! પણ ધર્મ કેટલો થયો તે તો જ્ઞાની જ જાણી શકે. ધર્મની રક્ષાના પરિણામ જો જંગલમાં જાગી જાય તો ત્યાં પણ સહાય મળી જાય છે. શરીરના ભોગે મારે મારા આત્માની રક્ષા કરવી છે, તો આત્માના તે પરિણામને વ્રત દ્વારા બાંધી દેવો. જો માસક્ષમણ કરવાનું ધાર્યું હોય તો 30 દિવસ સુધી તે તપ મજેથી કરી શકાશે. પછી વિકલ્પો ચાલુ થઈ જશે. છૂટું કરું? બેસણું કરું? એકાસણું કરું? પરિણામ આત્માના ગુણ રૂપે પ્રગટ થાય ત્યારે આત્મા શૂરો બની જાય છે. ત્યારે જ મનને વ્રત દ્વારા બાંધી લેવું પડે. મનને તેવા પરિણામ જલદીથી ફરી નથી આવતા. પરિણામ જતાં ધારા મંદ પડી જાય છે. આત્મામાં પ્રવેશેલો પરિણામ આત્માને મરણિયો બનાવે છે. 'કરેંગે યા મરેંગે'. પ્રતિકૂળતાને સહન કરીને પણ આત્મ ઘરમાં મજેથી રહે છે. તે વખતે તે પરભાવના અનુભવને તુચ્છ માને છે. પાંચે ઈદ્રિયોના અનુકૂળ વિષયોને ભોગવવાની જીવની ઈચ્છા હોય. જ્ઞાનીઓએ દેશનામાં સમજાવ્યું કે વિષયો વિષ જેવા છે. દેખાવમાં સુંદર અને પરિણામેકિંપાક ફળ જેવાં છે. તેથી સમ્યક દષ્ટિજીવવિચારે કે આવિષયોના ભોગવટાથી મારું શું થશે? ઓહ! નરકની વેદના!વિષયોઅનંતીવાર ભોગવ્યા છતાં ય જીવ તૃપ્તિ નથી પામતો. ધિક્કાર છે આ વિષયની લાલસાને! આ જ્ઞાનસાર–૨ // 83
