________________ પરાગમમાં જે સત્ય તત્ત્વ છે તે જિનેશ્વરનું જ છે આવો વિવેક કરી શકે. સત્યને સ્વીકારવાની તૈયારી હોવી જોઈએ અને અસત્યને અસત્ય તરીકે જાહેર કરવાની તૈયારી હોવી જોઈએ. બુદ્ધિ એવી હોય કે જિનવચન સિવાય ક્યાંય પૂર્ણ સત્ય નથી માટે પૂર્ણ કલ્યાણ જિનવચનથી જ થાય. વિઈએ - બીજા બધા રસમાંથી ધીરજ ખેંચી લે ને સાંભળવામાં ચિત્તને સ્થિર કરી દે, તો એક એક વસ્તુ તેને પકડાય પછી એની ધારણા થાય પછી તે એને સતત યાદ આવવી જોઈએ. ધારણાએ –ચિત્તમાં ધારણ કરેલા પદો. સૂત્ર-અર્થ પદોની ધારણા પછી જ ધ્યાનની શરૂઆત થાય. અણુપેહાએ - પછી એની પર અનુપ્રેક્ષા કરવાની છે. વારંવાર ચિંતન કરી ધ્યાનમાં રહેવાનું છે. આ રીતે કરે તો એક વચન પણ આત્માને વિતરાગ બનાવે. કારણ કે તે વીતરાગમાંથી નીકળેલું છે. આત્મા પોતાનો કર્તા છે. આત્મામાં રહેલા ગુણોનો કર્તા છે. તે કર્તા પણા દ્વારા પોતાના ગુણોનો આસ્વાદ કરે ત્યારે પરમાંથી તે વિશ્રામ પામે. * સંસાર લીલા કોના કારણે ? જેમ ભૂખ્યો માણસ ભોજન માટે ભટકતો હોય ને જે મળે તે ખાય તેમ આત્મા પણ ભૂખ્યો છે. પણ પોતાના ગુણોરૂપ ભોજન ન મળે તો પુદ્ગલનું ભોજન કરે છે. મોહની હાજરીમાં તે પીડા સુખરૂપ લાગે છે. જગતને તેની ભેટ આપીએ છીએ માટે સંસાર લીલોછમ રહે છે. જેમ જેમ આત્મા પોતાના ગુણોનો આસ્વાદ કરે છે તેમ તેમ તે પોતાનામાં વિશ્રામ પામે છે. પોતાના તે તે ગુણોમાં તૃપ્ત થાય. * તપની વ્યાખ્યા શું? ઈચ્છાનો નિરોધ, પુદ્ગલના ગુણોનો ભોગ છોડે તો તે વાસ્તવિક તપ કહેવાય. પોતાનામાં તૃપ્ત થવું તે જ તપ છે. અવગુણને પોષવાના નથી. તગેડી મૂકવાના છે. પુદ્ગલ સ્વરૂપ જ્ઞાનસાર-૨ // 42
