________________ તેમનામાં ધબકતું હતું. માટે જ તો અરીસાભવનમાં કેવળજ્ઞાન થયું. પૂર્વના ભવમાં આરાધના કરતાં 7 લવ ખૂટયાં, વિતરાગતા પૂર્ણ ન આવી. પ્રશસ્ત કર્મ બંધાઈ ગયું માટે અનુત્તરમાં 33 સાગરોપમ સુધી રહ્યાં પણ નિરાશંસ ભાવના કારણે ચક્રવર્તીના ભવમાં કેવળજ્ઞાન પામ્યા. જીવ માટે પાંચ ઈદ્રિયોના વિષયો ડૂબાડનારા છે. આત્મા માટે તમામ પર વસ્તુ અશુચિરૂપ છે તેનો વિચાર કરવો એ પણ અશુચિ છે. માત્ર તેને જાણવાની છે. સ્પર્શાય નહિ. પોતાના સ્વભાવની જરુચિ થાય તો જાણેલું સાર્થક છે. તે જ જ્ઞાન છે. પોતાના સ્વભાવનું પોતાને ભાન નથી. પરને પોતાનો સ્વભાવ માનવો તે મહા અજ્ઞાનતા છે. વિભાવને સ્વભાવ માની તેમાં ડૂબે અને દોષોની ખાણરૂપે બને. જે પરમાં ડૂબેલો હોય તે સ્વ સ્વભાવમાં મગ્ન ન હોઈ શકે. જે સ્વ પરનો ભેદ કરી શકતો નથી તે અજ્ઞાની છે. આવો અજ્ઞાની પરમાંથી શાતાનો વિપાક અને ઈદ્રિયોના વિષયોને પકડે છે. બંને પુલ સંયોગી છે. અનુકૂળ શાતાને અને અનુકૂળ ઈદ્રિયોના વિષયોને પકડશે. અને તેમાં રાગ દ્વેષ કરશે. પણ માત્ર જો શેયનો જ્ઞાતા બને તો સ્વભાવના સુખને અનુભવે. શાતાનો વિપાક ઈદ્રિયોનો વિષય બને છે તો પછી બે વિભાગ કેમ પાડ્યાં? શાતાદિનો વિપાક માત્ર સ્પર્શેન્દ્રિયનો વિષય બને. શીતલતા, સ્નિગ્ધતા, લઘુતા, મૃદુતા બધા શાતાના વિષય બનશે. શાતાની ઈદ્રિયોનો માત્ર સ્પર્શ જ લેવાનો છે. તે 9 યોજન દૂરથી આવી શકે અને પકડાય. શબ્દના પુલો ૧ર યોજન દૂરથી આવે તે પકડાય.ચક્ષુ 1 લાખ યોજન સુધીનું જોઈ શકે. બીજી ઈદ્રિયોના વિષયમાં હજી કેવળજ્ઞાન સુલભ છે પણ સ્પર્શનેંદ્રિયના વિષયોને ભોગવતો હોયને કેવળજ્ઞાન થવું અત્યંત દુર્લભ છે. સ્પર્શનાવિષયો પણ 8 છે. જો મારો આત્મા શાતામાં રાગવાળો બનશે તો મારા ગુણો ઢંકાઈ જશે. માટે આત્મામાં જાગૃતિ લાવવી જરૂરી છે. નાક - આંખ - કાનના વિષયો તરત ફેરવી શકાય. બીજી ઈદ્રિયો પર સંયમ લાવવો સહેલો છે પણ જ્ઞાનસાર-૨ // 30
