________________ આત્મા અત્યાર સુધી તમામ ભવોમાં પુગલાનંદી બન્યો જ છે. હવે આત્માનંદી બનવું છે. જેને નિર્મળ જ્ઞાન થાય છે તે જ ભોગવી શકે છે. જે જ્ઞાનમાં સ્વઆત્મ તત્ત્વનો નિર્ણય ન થાય તે જ્ઞાન મલિન છે. નિર્મળજ્ઞાન ત્યારે જ કહેવાશે જ્યારે તે સ્વપરનો પ્રકાશ કરશે. આત્મા ભોગી જ છે. અરૂપી એવો આત્મા અરૂપી એવા ભોગોને જ (ગુણોને) ભોગવી શકે છે. જે પોતાના ગુણોનો ભોગી છે તે પૂજનીય છે તેમના જન્મ-જીવન સફળ છે. * શાતાના વિપાકઃ શાતાના વિપાકનું વિપરીત પાક - આત્માના સ્વભાવથી વિરુદ્ધ આત્માને જે કાંઈ મળ્યું તે વિપાક. કર્મ રાજા આત્માની વસ્તુ દબાવે છે, ને વિપરીત આપે છે. તે આપણને ગમે છે. તેથી આપણને વિપાક ગમે, સ્વભાવ ન ગમે. દા.ત. શાતા કર્મનો ઉદય થયો. કર્મરાજા આપણી પાસે બધું સારું ગોઠવી દે. આત્માની સમજણ ન હોય તો જીવ શું કરે? તીવ્ર આસક્તિથી તેને ભોગવવામાં લાગી જાય. તેને પુણ્યનો ઉદય માની ભોગવે અને સ્વ–પર ઉભયને પીડા આપે. તેને તે હેય ન લાગ્યું. આથી શું થયું? આત્માનો ગુણવૈભવ ન મળ્યો પણ આત્માના ગુણવૈભવને દબાવવાનું મળ્યું. આવરણોના ઢગલા ઉભા થયા.આથી તે શાતા ભોગવી પણ ભવાંતરમાં કેતે ભવમાં પીડા આપનાર જ બનશે. માટે જ આત્માના ગુણોમાં જ આદર કરવા જેવો છે. બીજે ક્યાંય આદરબુદ્ધિ કરવા જેવી નથી. ભરત ચક્રવર્તીને પ્રકૃષ્ટ પુણ્યના ઉદયે છ ખંડ મળ્યા ત્યારે તેને જિનવચન યાદ આવે કે આ સિંહાસન પર હું બેસું તો છું પણ એ મને ૭મી નરકમાં લઈ જનાર છે માટે પોતાને સાવધાન કરવા બ્રાહ્મણોને તૈયાર કર્યા હતા. તેઓ કહેતા કે–નિત મવાનું - બી: વર્ધતિ- તુવિષયોથી જિતાઈ રહ્યો છે. ભય વધી રહ્યો છે માટે સાવધાન થા. આપણા માટે આપણે કોઈને ગોઠવ્યાં છે ખરાં? કે પ્રશંસા જ ગમે છે?ચક્રવર્તી હોવા છતાં આત્માનું અસ્તિત્વ જ્ઞાનસાર-૨ || 29
