________________ થાય? પતંગિયું રૂપમાં આકર્ષાઈ અગ્નિમાં બળે, ભમરો સુગંધથી આકર્ષાઈ કમળમાંબિડાય, હરણ સંગીતમાં લીન બની શિકારનો ભોગ બને, માછલાઓ માંસનાં રસમાં અને હાથી હાથણીનાં સ્પર્શમાં આસક્ત બની દુર્દશાને પામે છે. તો પાંચ ઇન્દ્રિયોના વિષયોમાં આસક્ત મનુષ્યની શી દશા થાય? જીવમાં જે ઇન્દ્રિય વધારે પ્રબળ હોય તેનાં વિષયોને તે વધારે પકડે. જે આત્મા પોતાનાં ગુણવૈભવમાં રમી રહ્યા છે. તેઓ સુખી છે. કરુણા દ્વારા સમતાને નિર્મળ બનાવવાની છે. દોષોવાળા જીવોને જોઈને કરુણા આવે, દ્વેષ ન આવે તો સમતાનો પરિણામ ન હણાય. સામાનાં દોષોને જોઈને પોતાનામાં એ દોષ છે કે નહી તે તપાસવાનું છે અને પોતે દોષોથી મુક્ત થવાનું છે. પ્રતિકૂળતામાં પણ આવેલા નિમિતોમાં પોતાને લાભ જ થવો જોઈએ. સાધુ જીવનમાં આ જ કરવાનું છે. ધર્મલાભ જ બોલીએ છીએ તો હવે સતત આપણને ધર્મલાભ થવો જોઈએ.બીજાનાં દોષોને સુધારવાનો આપણને કોઈ અધિકાર નથી. બીજાનાં દોષો જોઈને આપણે તેના પર કરુણા કરવાની અને આપણામાં તે દોષ ન આવે તેની સાવધાની રાખવાની. મારે મારા સ્વભાવને પ્રાપ્ત કરવાનો જ લાભ મેળવવા જેવો છે. જો આ દષ્ટિ હોય તો દોષો ધીમે ધીમે દૂર થતાં જાય. અને ન થાય તો પશ્ચાતાપની ધારા અંતરમાં ચાલતી રહે છે. કર્મસતાએ પતંગિયાને ત્યાં કેમ મોકલ્યો? ચક્ષુરિટ્રિયના વિષયમાં આસક્ત બન્યો માટે. તે રીતે દરેક ઈન્દ્રિયો માટે સમજવું. જીવને ઈષ્ટની પ્રાપ્તિની અને અનિષ્ટના વિયોગની વિચારણા સતત ચાલતી હોય છે. આત્માને ભૂલી ઈન્દ્રિયોને પકડીએ છીએ. તેમાં જો તીવ્ર રાગ થાય અને જો આયુષ્યનો બંધ તે જ વખતે પડે તો આવા ભવો મળે. દેવશર્માને પ્રતિબોધ કરવા ગૌતમસ્વામી ગયા. એનું એ મહાભાગ્ય જ્ઞાનસાર–૨ || 241
