________________ ઉતરી જાય તો અમૃત બની જાય. ઘણું પણ જ્ઞાન જો પરિણામ વગરનું હોય તો તે એના માટે ભારરૂપ બની જાય. કેમકે માન કષાય વધે અને બધાને અપ્રિય બને. આમ જ્ઞાનનો ભાર ઉતરે છે અને જ્ઞાની કહેવાતા એવા અજ્ઞાનીનો ભાર વધે છે. જેને જ્ઞાનાવરણીયનો ઉદય છે પણ દેવ-ગુરુ-ધર્મ પ્રત્યે સંપૂર્ણ શ્રદ્ધા છે તે શ્રદ્ધાના બળ પરથી છૂટો થવાનો અને સ્વમાં રમણતા કરવાનો જ. કેમ કે દર્શન મોહનીયના ક્ષયોપશમના કારણે સ્વ આત્મ રમણતાની ઢચિ પ્રગટવાથી આત્મરમણતાનો પુઢષાર્થ શરૂ થાય. | સામાયિક (- સમતા) એ જ મારો સ્વભાવ છે એવો નિર્ણય કરવા માટે તો 14 પૂર્વનું ખેડાણ છે. તે માટે ચાર અનુયોગ જાણવા જરૂરી. ચાર અનુયોગમાં ચારિત્રાનુયોગ પ્રધાન છે. બાકીના ત્રણ દ્રવ્યાનુયોગ, ગણિતાનુયોગ અને ધર્મકથાનુયોગ. સમ્યગ્દર્શન વિના ચારિત્રાનુયોગ સફળ ન થાય અને તે માટે દ્રવ્યાનુયોગ જરૂરી. ધર્મકથાનુયોગમાંદેવલોકના વર્ણનની વાતો આવે એમાં ઉત્પન્ન થવાનું થાય તો શું ઉકાળ્યું? પણ એ વાત કહેતાં કહેતાં સાથે એનામાં ગણિતાનુયોગ, ચરણકરણાનુયોગ અને દ્રવ્યાનુયોગને ઘટાડતાં આવડવું જોઈએ. માત્ર કથા નથી કહેવાની. કેવળજ્ઞાનનું બીજ સમ્યગ્દર્શન છે. તેનાથી તેનામાં સ્વ અને પરનો વિવેક ઉત્પન્ન થાય છે. વિવેક થવાથી પરને હેય માની છોડવાનો પુરુષાર્થ કરશે અને આત્મામાં રમણતા કરશે. * પાંચ ઈન્દ્રિયોના વિષયોનું સેવન શા માટે? શાતા મળે માટે. શાતા એ કર્મનો વિપાક છે. આત્માનો ગુણ નથી, પુદ્ગલનો ગુણ છે. આરાધના શું કરવી એનો પ્રથમ નિર્ણય કરો. સમતાએ આરાધના છે. તેને પ્રગટાવવાની છે. રતિ–અરતિનો ઉદય નહોય તો સમતા આવે. ગરમી ખૂબ થાય છે. મન સમાધિમાં નથી રહેતું તો તેનો ઉપાય કર્યો. જ્ઞાનસાર-૨ // 21
