________________ વસ્તુ ન અપાય પણ આત્માને આત્માના ગુણોનો જ ભોગ અપાય. જ્ઞાન એ આત્માનો ગુણ છે અને સ્વાધ્યાય એ જ્ઞાનનું કારણ છે, માટે સ્વાધ્યાય એ જ્ઞાનગુણને પ્રગટ કરવાનો ઉપાય છે એ જ લક્ષ્ય સાથે વાચનાદિ પાંચ પ્રકારનો સ્વાધ્યાય કરવો જોઈએ. જેને સ્વ-પરનું જ્ઞાન હોવા છતાં વિવેક પ્રગટતો નથી તે અજ્ઞાની છે. પર સ્વભાવમાં ભેદ કરવાના રુચિના સ્વભાવવાળો નથી થતો. કારણ કે અનાદિકાળથી તેની રૂચિ પરમાં જ પડેલી છે. આથી પોતાના સ્વભાવમાં નથી, વિભાવમાં પડ્યો છે. શેયના જ્ઞાતા બનવાનો આત્માનો સ્વભાવ છે. જેમ પોતે જોય છે તેમ જ્યાં રહ્યો છે તેના શેયના પણ જ્ઞાતા બનવાનું છે. સ્વ શેયના રુચિવાળા બની તેમાં રમણ કરવાનું છે પછી તેમાં સ્થિર થઈ જવાનું છે. પ્રથમ સમ્યગ્દર્શનરૂપ સ્વભાવ જ પ્રગટ ન થાય તો પછીના સ્વભાવ આવે ક્યાંથી? જ્ઞાન શુદ્ધ થયા પછી જ આ કાર્ય થાય. જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો ક્ષયોપશમ પણ ચાલુ છે અને બંધ પણ ચાલુ છે. પણ સાથે સાથે દર્શન મોહનીયનો પણ ક્ષયોપશમ થાય એવું નહીં. પ્રથમ જ્ઞાન પ્રગટ થાય પણ સમ્ય દર્શનથી એ પ્રગટ થયેલું જ્ઞાન શુદ્ધ ગણાય. આત્મામાં જ્ઞાન હતું પણ તે અજ્ઞાન સ્વરૂપે હતું તે દર્શન મોહનીયના ક્ષયોપશમથી શુદ્ધ થાય છે. માસતુષ મુનિને જ્ઞાનાવરણીયનો ક્ષયોપશમ અલ્પાંશેહતો પણ દર્શન મોહનીયનો ક્ષયોપશમ જોરદાર હતો તેના કારણે જ્ઞાનનો અલ્પ અંશ પણ શુદ્ધ થતો જાય. તે શુદ્ધ અંશની તાકાત પણ કેટલી જબ્બર હોય છે. જેમ ઘાસમાં નાખેલી એક દિવાસળી સમગ્ર ઘાસને બાળી નાખવા સમર્થ છે તેમ જ્ઞાનનો એક વિશુદ્ધ અંશે કર્મને ભસ્મીભૂત કરવા સમર્થ છે. આ શુદ્ધ અંશ જ માસતુષ મુનિમાં મોહનાશ થવાથી કેવળજ્ઞાનની પૂર્ણતાને પામ્યું. જ્ઞાનના પરિણામને જ તપ કહ્યો છે. જ્ઞાન ચઢવું તે દ્રવ્યજ્ઞાન કહેવાય. પણ પરિણામ પામી જાય તો તે ભાવજ્ઞાન કહેવાય. થોડું પણ ભાવજ્ઞાન અંદર જ્ઞાનસાર-૨ || 20
