________________ મોહને મારવાનો ઉપાય માત્ર તત્ત્વ છે. તત્ત્વરમણતાવાળા જ પરમાનંદનો અનુભવ કરી શકે. એક એક ઈદ્રિયના વિષયો જો મરણ આપે તો પાંચે ઈદ્રિયોના વિષયો જે સેવે તેને તો દુઃખની પરંપરા જ મળે. ગાથા - 2H વૃદ્ધાસ્તૃષ્ણાલાપૂર્ણ–રાલવાલેઃ કિલેજિયઃ | મૂચ્છમતુચ્છ કચ્છત્તિ, વિકારવિષપાદપા //રા ગાથાર્થ: તૃષ્ણા રૂપી જલથી ભરપૂર ભરેલા ઈદ્રિયો રૂપી ક્યારાઓ વડે વૃદ્ધિ પામેલા એવા વિકારો રૂપી વિષયવૃક્ષો જીવને ભયંકર મૂચ્છ આપે છે. ઈદ્રિયો દ્વારા આત્મામાં જે વિકાર ભાવો થાય છે તેનાથી શું અનર્થ થાય છે તે જણાવે છે. ઈદ્રિયો રૂપી વૃક્ષોમાં તૃષ્ણારૂપી જલસિંચાય તો વિકારો ફાલે-ફૂલે છે જેના કારણે આત્મા તેમાં મુચ્છિત થઈ જાય છે વિષયોનો જે ભોગ અને તેના રસથી વિકારરૂપી વૃક્ષો વૃદ્ધિ પામે છે તે વખતે આત્માનું ભાન ભૂલાઈ જાય છે ત્યારે તે વિષયો વિષરૂપ બને છે. પ્રથમ પુદ્ગલ દ્રવ્ય ય રૂપે આંખ સામે આવ્યું. તેમાં રતિ-અરતિ ન ભળવા દેવી તે જ આત્માનો પુરુષાર્થ છે. હું કોણ છું? એ ભૂલી જાય તો જ મોહરાજાની સવારી મનરૂપી ઘોડા ઉપર થાય. આત્મા પોતાના સ્વભાવને ભૂલે છે એ તેની પ્રથમ ભૂલ છે. આપણે પુદ્ગલને ભોગ્ય તરીકે તથા ઉપાદેય તરીકે માન્યું છે. પણ તેને તો માત્ર શેય તરીકે જોવાનું છે અને હેય તરીકે માનવાનું છે. આપણે માત્ર વ્યવહાર ધર્મની આરાધના કરીએ છીએ પણ નિશ્ચયધમની આરાધના કરતા જ નથી. , પરમાત્માની આજ્ઞા આઆત્માના, જ્ઞાજ્ઞાતા બનવાની છે. પરમાત્માની તમામ આજ્ઞા આત્માના સ્વભાવને પ્રગટાવનારી જ છે. જ્ઞાનસાર–૨ // 211
