________________ જીવ સિધ્ધ સ્વરૂપે પકડાય ત્યારે મમતાથી મૂકાય. ઇષ્ટ-અનિષ્ટની બુધ્ધિ નહીં થાય. પણ સમભાવ-પણાની બુદ્ધિ આવશે. સમ્યક દષ્ટિ જીવ પહેલાં જીવ કે અજીવને સ્વરૂપથી પકડે. સમગ્ર જીવરાશિ સત્તાએ સિધ્ધ છે. પછી સ્વભાવથી પકડે કે સમતા એનો સ્વભાવ છે તેથી રાગદ્વેષ નહીં કરે. કમઠ અને ધરણેન્દ્ર બને દેવ છે. પરંતુ સ્વભાવથી બને ભિન્ન છે. બંને ભવ્ય છે. પરમાત્માએ બનેમાં જીવ દ્રવ્ય પકડ્યું. માટે તેમાં સત્તાએ શિવપણું દેખાયું અને ઉદયથી બને કર્મ કષાયને આધીન છે તેથી એક અનુકૂળ ઉપસર્ગ ભકિતરૂપે કરે છે અને બીજો પ્રતિકૂળ ઉપસર્ગ દ્વેષરૂપે કરે છે. ધરણેન્દ્રમાં પ્રશસ્ત રાગ છે તેથી ભક્તિથી કરે છે. કમઠમાં અપ્રશસ્ત દ્વેષ છે. પરમાત્મા તેમાં લેપાયા નહિ તેથી બંને પર પ્રભુની સમદષ્ટિ હતી. બને રાગદ્વેષને આધીન થઈ પોતપોતાના રાગ પ્રમાણે વર્તે છે પણ આત્માના સ્વભાવ પ્રમાણે વર્તી નહીં શકે. જ્યારે હું મનુષ્ય છું, માટે હું મારા સ્વભાવ મુજબ વર્તી શકીશ. આથી પરમાત્મા સ્વભાવમાં લીન બન્યા, પોતાના ભાવ દશામાં હતાં અને તેના દ્વારા રાગદ્વેષના પરિણામને અંતરમાં પ્રવેશવા જ ન દીધો. પ્રભુએ જીવજીવનું સામાયિક લીધું હતું તે ખંડિત ન થાય તે એમનું ઔચિત્યહતું. વસ્તુ કે વ્યક્તિમાં ઈષ્ટતા કે અનિષ્ટતા નથી પણ આપણા રાગદ્વેષના પરિણામના કારણે તેમાં ઈષ્ટ–અનિષ્ટપણે દેખાશે, એટલે સમતા નહીં રહે અને અનેક પ્રકારના વિકલ્પો થશે. તેના કારણે આગળના પરિણામ ઊભા થશે. હર્ષ–શોક વિ. કંઢો ઊભા થશે ને સમતાનો નાશ કરશે. કારણ કે આત્મા તે કલ્પનાઓના સંસ્કાર સતત પાડીને તેનો સંગ્રહ કરે છે. જગતે જેને એઠવાડરૂપે ફેંકી દીધા છે. તે જ અશુભ પરમાણુઓને ગ્રહણ કરશે અને તેથી તે એંઠવાડને ભિખારીની જેમ હોંશે હોંશે ગ્રહણ કરશે અને દીન બનીને તેની યાચના પણ કરશે. જ્ઞાનસાર-૨ // 189
