________________ ત્યારે તેઓને કોઈપણ પ્રકારના રાગરૂપી સર્પનું ઝેર ચડી શકતું નથી. રાગના નિમિત્તોની અસર તેને થતી નથી. આત્માને વૈરાગ્ય રસથી તરબોળ બનાવી દેવામાં આવે તો આત્મા તેમાં મસ્ત બની જાય. શાંત સુધારસવાળા આત્માઓ દરેક રસ પર પ્રભુત્વ ધરાવી શકે છે. અવસરે જે રસ છોડવા દ્વારા પામી શકાય તે દિશામાં સભાને લઈ જાય. અંતે વૈરાગ્યરસો એવા છોડે કે લોકો ઘરે ન જાય.વૈરાગ્યથી વાસિત બનીને ત્યાં ને ત્યાં જ દીક્ષા લઈ લે. વૈરાગ્ય દઢ થાય તેવું વાંચન જોઈએ. તેવા શ્લોકો, ગાથાઓ કંઠસ્થ કરવા જોઈએ. તેના માટે વૈરાગ્યશતક ગ્રંથ શ્રેષ્ઠ છે. દા.ત.અભયદેવસૂરિ પોતાના શિષ્યોને રાત્રે મધુર કંઠ અજિતશાંતિનો રાગ શીખવાડતા હતા ત્યારે બાજુના મહેલમાં રહેલી રાજકન્યા તે મધુરો રાગ સાંભળી ત્યાં આવી ગઈ. આ તો ખોટું થયું એમ સમજી અભયદેવસૂરિજીએ બિભત્સરાગ એવો છેડ્યો કે તરત જ રાજકન્યા ત્યાંથી ચાલી ગઈ. આમ સુભાષિતોથી આત્મા વાસિત બની ગયો હોય, મન તેનાથી સિંચાઈ ગયું હોય તો તેને સંસારનું ઝેર ચડી શકતું નથી. રાગ આસક્તિ કરાવવાનું કાર્ય કરે છે, દ્વેષ દૂર કરવાનું કાર્ય કરે છે. રાગ કે દ્વેષમાં જીવ વસ્તુ કે વ્યકિત સાથે એવો તદાકાર બની જાય છે કે સ્વયને ભૂલતો જાય. રાગમાં પ્રીતિ અને દ્વેષમાં અપ્રીતિ થશે. બંને પરિણામ આત્મા માટે અહિતનું કારણ બને છે. મMો નક્ષણો : પ્રીતિ નક્ષણો s : | જગતના લોકો રાગરૂપી સર્પથી દસાયેલા છે, અને તેના ઝેરથી વ્યાપ્ત બનીને મૂચ્છિત બની ગયા છે. વૈરાગ્યમય સુભાષિતોમાં જેનો આત્મા સિંચાઈ ગયો છે અને તેમાં જ તદાકારતા જેનામાં આવી ગઈ છે તેવો આત્મા વિરાગથી સિંચાઈ જાય છે. રાગના ઉદયથી ઈષ્ટતાની બુધ્ધિના કારણે સંયોગો અનુકૂળ લાગે અને દ્વેષના ઉદયથી અનિષ્ટતાની બુદ્ધિના કારણે સંયોગો પ્રતિકૂળ લાગશે. જ્યારે જ્ઞાનસાર-૨ // 188
