________________ સ્વરૂપમાં હોય તો ત્યાંનસ્પર્શે. વાતાવરણની અનુમોદનાથી બચવાનું. મુનિને કરણ-કરાવણથી બચી શકાય પણ અનુમોદનાથી બચવું કઠિન છે. વર્તમાનમાં પ ઈદ્રિયોના વિષયનો સંબંધ આત્માને કરવાનો નથી. સાવધાન બનવાનું, નહિ તો રાગનું કારણ બને. ભવિષ્યમાં દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ ભાવની અનુકૂળતા ફગાવી દેવાની છે. સંયમસાધક આત્માને અનુકૂળતાની પ્રધાનતા નહોય. જે આત્મા સમ્યક્ત્વથી યુક્ત છે તે શેયનો જ્ઞાતા હોય, ભોકતા ન હોય. સમતાદિ ગુણોનો ભોકતા હોય, સમક્તિીને ભાવમરણનો ભય હોય. તે મોહને આધીન નહોય. સમકિતી આત્મા જાગૃત હોય. મોહવળગે તો પશ્ચાતાપ કરે. સમકિતી સ્વમાં સ્વાર્થી, પરમાં ઉદાસીન હોય.જેમ-જેમ સમકિત નિર્મળ થાય તેમ તેમ શક્તિ વધે. આશ્રવ બંધ થાય.આન્દીર્યપ્રબળ થાય.વિધિપૂર્વકના તપમાં આત્માની શક્તિ પ્રગટ થાય. આત્મા અનાદિકાળથી અનુકૂળતાનો રાગી છે. અનુકૂળતાનો રાગ વ્યવહારથી ધર્મ કરે તો પણ ન છૂટે. વિષય-કષાય–આહાર ૩ને છોડો તો જ ઉપવાસ, માત્ર આહાર છોડવાથી ઉપવાસ નહિ. ઉપવાસ એટલે આત્મા પાસે જઈ વસવું. શરીરને આપવું પડે તો હેય માનીને આપે. ભવિષ્યનો વિચાર ન કરે. વર્તમાનમાં જવિહાર કરે. રખડવાનું નથી. સ્વભાવમાં વિહાર કરવાનો એટલે કે આત્માના ઉપયોગમાં રમવાનું. વિહારમાં તડકો કે છાંયડો હોય તો રાગ-દ્વેષ ન કરે. તડકામાં જીવોની વિરાધના ન થાય તે ધ્યાન રાખે. ત્રસ જીવો પગ નીચે આવી ન જાય તે માટે ઈર્યાસમિતિ સાચવવાની. તડકામાં ચાલતી વખતે વિચારવાનું કે સિધ્ધના આત્માને કોઈ વ્યવહાર નહિ. કોઈની પીડામાં નિમિત્ત ન બને.દેહથી રહિત છે. વિહાર કરતાં આ યાદ રાખે તો તડકો તડકો ન લાગે, છાંયડો છાંયડો ન લાગે. મુનિની સમતાની ઉપમા આપી શકાય એવી એક પણ વસ્તુ આ જ્ઞાનસાર-૨ // 179
