________________ જ્ઞાન જો મોહનો ત્યાગ કરાવે તો જ જ્ઞાન બને પણ મોહને વધારે તો જ્ઞાન અજ્ઞાન સ્વરૂપ જ છે. આત્માના સ્વસ્વરૂપને સમજાવે તે જ સમ્યક જ્ઞાન છે. સંસાર પર ઉદાસીન ભાવ આવે, વૈરાગ્યભાવ આવે તો જ સમ્યક જ્ઞાન છે. તે જ તારનારું છે. જે જ્ઞાનની હાજરીમાં રાગાદિ કષાયો ઉદયમાં આવે તે જ્ઞાન, જ્ઞાન જ નથી.'તજ્ઞાનમેવ ન મવતિ ક્ષિહિતે તે વિમતિરાT TIM" (આચારંગ ટીકા). જો સૂર્યોદય થાય ને અંધકાર રહે તો સૂર્યોદય થયો જ નથી. તે જ રીતે કેવળજ્ઞાન રૂપી સૂર્યોદય થાય તો મોહ અંધકાર પૂર્ણ માટે જ. આત્માના સ્વભાવને પ્રગટ કરે તે જ તત્ત્વબોધ જ્ઞાન છે. તે જ મોક્ષમાર્ગનું મૂળ છે. માટે જ જ્ઞાનયિન્ગ મોક્ષ: કહ્યું છે. જ્ઞાન તમામ ક્રિયામાં ભળવું જોઈએ તો જ જ્ઞાન નિર્જરાનું કારણ બને. આત્માને પોતાના આત્મા સિવાય કોઈ ઉપાદેય ન લાગવો જોઈએ. જગતના તમામ પદાર્થો પરથી ઉપાદેયતા હટી જાય, હેય પરિણામ આવે ત્યારે સમ્યગદર્શન આવે. માત્ર આત્માના સ્વરૂપને જ જાણવું છે, એવો નિર્ણય થવો જરૂરી છે. સંસારમાં બરાબર સેટ થઈ ગયા તે બરાબર ન લાગે. સારા લત્તામાં ઘર મળી જાય, હવા-ઉજાસ સારા હોય, આડોશી-પાડોશી સારા મળ્યા હોવા છતાં એ બધું ઠીક ન લાગે, એમાંથી સતત નીકળવાનું મન થાય તો સમ્યક દર્શન છે તેમ કહેવાય. ૭માં ગુણઠાણે જ્ઞાન-દર્શન–ચારિત્ર ત્રણેની એકતા હોય. જેવી શ્રદ્ધા–જ્ઞાન અને એને અનુરૂપ કાર્ય હોય તે ૭માં ગુણઠાણે હોય. વર્તમાનમાં આપણે ડાળી-ડાળખાને પકડીએ છીએ, મૂળને પકડતા નથી. માટે તે પૂર્ણ જ્ઞાન બનતું નથી. રાગાદિ ભાવોનું કારણ બને છે. આપણે રૂપ આકાર પરથી વસ્તુનો નિર્ણય કરીએ છીએ, એ મોતનું કારણ છે. જેમ ધૂતારા બહારનું પેકીંગ સારું બનાવે તે જોઈ આપણે એમાં લલચાઈગયા. તેથી ધૂતારા ફાવી ગયા. તેમ મોહ પણ ફાવી જાય. જ્ઞાનસાર-૨ // 17
