________________ પાંચ કામગુણોને ન ભોગવવા તે તપ. ઈદ્રિયોના પાંચે વિષયોને શેય તરીકે જ જાણવાના છે. પ્રયોજન રૂપે કદાચ આપવા પડે તો તેમાં ઔદાસીન્ય ભાવે રહે. તેનો જરૂર પૂરતો ઉપયોગ કરી હેય બુધ્ધિથી તેને છોડી દે. જ્યારે આત્માની આ અધ્યાત્મદષ્ટિ ખીલે છે ત્યારે પૌલિક વાસનાઓ ક્ષણભંગુર હોવાથી, તીવ્ર કર્મબંધનું કારણ હોવાથી અને પરાધીન હોવાથી ચિત્તમાંથી નષ્ટ થઈ જાય છે. આત્માના ગુણોના અનુભવનો આનંદ પ્રસરે છે, ત્યારે સમતા રસનો આસ્વાદ માણનારા મુનિઓને રાજાના રાજાશાહી ભોગો પણ રોગો જેવા દેખાવા લાગે છે, ચિંતામણી રત્નોના ઢગલા પણ કાંકરાના ઢગલા જેવા દેખાવા લાગે છે. આ કારણથી અન્ય શરીરવાળાના સંયોગથી થનારું અને પુદ્ગલોના સંયોગથી થનારું સુખ અને તેમાં થતી રતિ–પ્રીતિ–આનંદ એ જ મોટું દુઃખદેખાય છે. પરદ્રવ્યના સંયોગજન્ય સુખ એ જ મોટું દુઃખ, સ્વાભાવિક ગુણોનું સુખ એ જ સાચું સુખ, સમતાભાવની પ્રાપ્તિ એ જ મોટો આનંદ આ મહાત્માઓને લાગે છે. | તીર્થકરના આત્માઓની પાસે રૂપ–વૈભવ આદિબધું હોવા છતાં તેમને રતિ–અરતિનું વેદન નથી તેથી સમતા સુખમાં સદા મહાલે છે. મુનિ 14 રાજલોકને તત્ત્વની દષ્ટિથી જોનારો છે. * જગતનું સ્વરૂપ બે પ્રકારનું જોવા મળે. (1) પૂર્ણ સુખને માણનારા (2) દુઃખની પરાકાષ્ટાને ભોગવનારા જીવો. દુઃખી જીવોને જોઈને આત્મામાં કરુણા પ્રગટ થાય. વ્યવહારથી સંયમ સ્વીકાર્યું છે, હવે પોતાની ઈદ્રિયોને કાચબાની જેમ સંકોચવાની છે. મોહાધીન જીવો પીડા ભોગવે છે. જ્યાં સિધ્ધના જીવો રહેલાં છે, ત્યાં પણ પાંચે સ્થાવર તથા સૂક્ષ્મનિગોદના ગોળા રહેલાં છે અને મહાપીડા ભોગવી રહ્યાં છે. મુનિએ પોતાના તરફથી 14 રાજલોકના સર્વ જીવોને અભયદાન આપી દીધું છે. હવે પોતાના આત્માનેનિશ્ચયથી કષાયના ત્યાગરૂપ જ્ઞાનસાર–૨ // 177
