________________ રાગ-દ્વેષના પરિણામને હેય માને છે. પણ મોહનો પરિણામ તો ઊભો જ છે. આસક્તિનો પરિણામ ઊભો છે એટલે સ્થિરતા નથી. માન્યતા વિશે સ્થિરતા સમકિતથી થાય પણ વર્તનની સ્થિરતા તો ચારિત્ર મોહનીયના જવાથી આવે છે. જેટલા અંશે પરિણામની સ્થિરતા તેટલા અંશે ધ્યાન કહેવાય. તપ:-ફેચ્છ નિરોધઃ તાઃ પર સંબંધી ઈચ્છા મોહના ઉદયથી થાય. તે જ આત્માનો મોહ પરિણામ છે. ૪થા ગુણઠાણે ઈચ્છા થાય એટલે અભિલાષા થાય. છઠ્ઠા ગુણઠાણે પણ મોહનો ઉદય છે. ગુણ સંબંધી થાય તો પ્રશસ્ત છે. પણ મોહના ઉદયથી જ થાય. ઈચ્છા લોભમોહનીયના ઉદયથી થાય છે. ક્ષયોપશમ થાય તો તૃપ્તિનો અનુભવ કરાવે. મોહનો જેટલા અંશે ક્ષય–ઉપશમ કે ક્ષયોપશમ થાય તેટલા અંશે સમતાનો પરિણામ થાય. સમકિતની હાજરીમાં મોહનો ઉદય હોય તો તે પ્રશસ્તમાં ફેરવાઈ જાય. તપના સંવર અને નિર્જરા એ બે પરિણામો છે. આત્માના સ્વભાવ વિરોધી જે ઈચ્છા થાય તેને રોકવી તે સંવર કહેવાય. તે ઇચ્છાથી અટકે તો કર્મ નિર્જરા થાય. અહીં પુદ્ગલ ભોગના અભાવમાં સહજ તૃપ્તિ થાય છે. તપમાં સંતોષવૃત્તિ પ્રગટે છે. માટે પરની = પુદ્ગલભોગની ઇચ્છા રહેતી નથી. શીલ:-બ્રહ્મચર્ય–આત્મા પાંચે ઈદ્રિયોનાં વિષયોથી પર થઈ પોતાના ગુણોમાં રમે તે બ્રહ્મચર્ય. શીલ= ચારિત્ર. સમ્યકત્વ- તત્વશ્રધ્ધાનં સ ર્ણનમ્ - તત્ત્વ શ્રધ્ધાને સમ્યકત્વ કહ્યું છે. વસ્તુની અંતિમ અવસ્થાને મૂળરૂપે સ્વીકારવું. સર્વજ્ઞની દષ્ટિમાં જે પણ દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાય છે તેને તે રીતે માનવું–સ્વીકારવું, રુચિ કરવી. જીવ દ્રવ્ય પ્રત્યે ઉપાદેય બુદ્ધિ, પુદ્ગલ પ્રત્યે - હેયબુદ્ધિ. ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય, અને આકાશાસ્તિકાયને શેયરૂપે જાણવા. તેને રૂપે આપણા પરિણામ આવે ત્યારે તે સમ્યકત્વબને. જ્ઞાન-ધ્યાન-તપ-શીલ. સમ્યકત્વગુણોથી યુક્ત સાધુ હોવો જોઈએ. જ્ઞાનસાર-૨ || 168
