________________ વ્યવહાર નયથી જે સ્વ–પર પ્રાણોનો ઘાત કરે તે હિંસક અને ઘાત ન કરે તે અહિંસક= દયાવાળો કહેવાય છે. પરંતુ નિશ્ચયથી પરિણામથી હિંસા કરતો જીવ સ્વપરપ્રાણોનો ઘાત ન કરે તો પણ હિંસક છે. જેમ શિકારી બાણ મારે અને કદાચ હરણ ખસી જાયને ન મરે તો પણ શિકારી હિંસક કહેવાય છે. તેવી જ રીતે પરિણામથી હિંસા ન કરતો દયાવાળો જીવ સ્વ–પર પ્રાણોને પીડા કરે તો પણ તે અહિંસક કહેવાય છે. જેમ વેદ્ય રોગીને રોગનો નાશ કરવા પીડા કરે, બેહોશ કરે, કાપકૂપ કરે તો પણ તે અહિંસક કહેવાય છે. ગાથા - 5 : જ્ઞાનધ્યાનતપશીલ સમ્યકત્વસહિતીડપ્યો તં નાખોતિ ગુણ સાધુર્યમાપ્નોતિ શમાન્વિતઃ આપણી ગાથાર્થ : કેવું આશ્ચર્ય! શમથી અલંકૃત મુનિ જે ગુણો મેળવે છે તે ગુણો જ્ઞાન, ધ્યાન, તપ, શીલ અને સભ્યત્વથી સહિત સાધુ પણ શમવિના મેળવી શકતો નથી. જ્ઞાન - તત્ત્વવિધ જ્ઞાન- જીવાદિ નવ તત્ત્વનું જ્ઞાન થવું એટલે જાણકારી મેળવવી અને અવબોધ થવો. એટલે આત્મામાં પરિણત થવું. સર્વજ્ઞની દષ્ટિથી તત્ત્વદ્વારા સ્વ આત્માનો સ્વ તરીકે નિર્ણય ન થાય અને શરીરાદિનો પર તરીકે નિર્ણય ન થાય તો તત્ત્વનો અવબોધ થયો ન કહેવાય. જ્ઞાન અવબોધ સ્વરૂપે અર્થાત્ આત્મા તરીકે સ્વીકાર થાય ત્યારે સ્પર્ફે કહેવાય અને આત્મા સ્વગુણમય બને ત્યારે સંવેદન રૂપે થાય માટે નિર્જરા થાય. ધ્યાન –પરિણામની સ્થિરતાને ધ્યાન કહ્યું છે. જીવ સમતાગણમાં સ્થિરતા પામે તો ચંચળતા દૂર થાય. પરિણામ સ્વરૂપે બનવું એટલે? જીવ-અજીવ દ્રવ્ય વિષે એને મોહના પરિણામ ન થાય.અસ્થિરતા મોહના પરિણામથી થાય છે. મોહનો પરિણામ ન આવે તો સ્થિરતા આવે. સમ્યકત્વના કારણે જીવદ્રવ્ય પ્રત્યે રુચિનો પરિણામ આવ્યો. જ્ઞાનસાર-૨ // 167
