________________ અવિરતિના કારણે આત્મા દુઃખી છે. કુટુંબના સંગમાં મમતાથી આસક્તિથી રહ્યો છે તો તે પોતાની વીતરાગ દશાથી દૂર છે. કુટુંબને ગૌણ માનો અને આત્માને પ્રધાન માનો તો પછી વિવેકપૂર્ણ વ્યવહાર થશે. તેનાથી તમે નવા સંસારનું સર્જન નહીં કરી શકો, ને બંધમાંથી છૂટશો. અહીં નદી ને પૂર બે વાત લખીને દયાની વાત સમજાવી. કુટુંબમાં રહ્યો છે તેમાંથી છૂટી શકતો નથી તેની દયા આવે અને જો મમતા પાતળી થતી જાય, એટલે ચારિત્ર મોહનીય તૂટે એટલે પૂર આવે અધિક આવે તો તે સર્વવિરતિ ગ્રહણ કરી લે અને પૂર જો મંદ હોય તો તે દેશવિરતિને ગ્રહણ કરે. જ્ઞાન-ધ્યાન-તપ-ત્યાગથી માત્ર આત્મા ગુણસ્થાનક પર ચડી શકતો નથી. પરંતુ જેમ જેમ ચારિત્ર મોહનીયનો પરિણામ વિચ્છેદ થાય તેમ તેમ ગુણસ્થાનક પર આગળ જાય છે. - મિથ્યાત્વમોહનાવિગમથી વિચારોની શુદ્ધિ આવે અને ચારિત્ર મોહના વિચ્છેદથી આચારમાં શુદ્ધિ આવે છે. ધ્યાનનું ફળ સમતા અને સમતાનું ફળ વૃત્તિનો ક્ષય. વૃત્તિઓ અનાદિકાળથી છે તે એમને એમ નીકળે નહિ. વિષયોનું કારણ કષાયો છે. વિષય-કષાયથી યુક્ત આત્મા ડૂબે છે. તેના કારણે સ્વભાવ પર આવરણ આવે છે. વિષય કષાયનું કારણ બને છે અને તે ઉદયમાં આવે ત્યારે આત્મા પોતાના સ્વભાવમાં રહી શકતો નથી અને પરપુગલના ગુણોના સ્વભાવ પ્રમાણે આત્મા પરિભ્રમણ કરે છે. જ્યારે આત્મા પોતાના સ્વરૂપને ગ્રહણ કરે છે, તેનો નિર્ણય કરે છે ત્યારે પરના સ્વરૂપને છોડે છે. ત્યારે તત્ત્વની-રત્નત્રયી એકતા થાય છે, ત્યારે કર્મબંધ થતો નથી અને તેના વડે આત્મામાં સમતાનું પૂર વૃદ્ધિ પામે છે અને મોહનો વિકાર નાશ પામે ને તેના મૂળિયાનો નાશ થાય છે. ભાવહિંસા એ પરિણામાત્મક છે અને દ્રવ્ય હિંસા એ દ્રવ્યપ્રાણોના ઘાત ક્રિયારૂપ છે. જ્ઞાનસાર-૨ // 16s
