________________ સ્વભાવ તરફ લઈ જાય છે. કષાયોનું ઉમૂલન કરે છે. કષાયોનું ઉન્મેલન થતાં ચિત્તની વિશ્રાંતિ થાય છે ત્યારે આત્મા પ્રશસ્ત ધ્યાનમાં જાય છે અને સમતાને પ્રાપ્ત કરે છે. ધર્મધ્યાનનાં પાયા પર જવા માટે પ્રથમ સમ્યગ્દર્શનનાં પાયા પર જવું પડે છે. ( દેવ-ગુરુ-ધર્મને વિષે આત્મામાં આશ્ચર્યકોટિનો બહુમાનભાવ થાય છે. ત્યારે ચિત્ત જગતની વિચિત્રતામાં આશ્ચર્ય પામતું નથી, અને ચિત્ત ધર્મમાં સ્થિર થાય છે. મિથ્યાત્વના કારણે આત્મા પુદ્ગલની વિચિત્રતામાં આશ્ચર્ય પામતું હતું હવે મિથ્યાત્વના વિગમના કારણે ચિત્ત દેવગુરુમાં સ્થિર થાય છે. પુદ્ગલના રૂપી અને પરાવર્તનશીલ સ્વરૂપને જુએ છે માટે ત્યાં આશ્ચર્ય થાય છે. પણ જ્યારે દિવ્યદૃષ્ટિ પ્રાપ્ત થાય છે, તત્ત્વના અંજનથી અંજાય છે ત્યારે તેને પુદ્ગલની વિચિત્રતા–પરિવર્તન-વિનાશશીલ અને અસાર રૂપ નિર્ણય થતાં ભાન અને શ્રધ્ધા થતાં આત્માના અરૂપીપણાને અનુભવવા સમર્થ બને છે ત્યારે ચિત્તનો વિશ્રામ દેવ-ગુરુ ધર્મમાં થાય છે. "ચરમ નયણે કરી મારગ જોવતાં, ભૂલ્યો સયલ સંસાર; જેણે નયણે કરી મારગ જોઈએ, નયણ તે દિવ્ય વિચાર.' * દેવ-ગુરુ-ધર્મ કેવાં છે? દેવને અને ગુરુને પ્રથમ જાણવાના છે, પછી તેને પકડવાના છે. નહિતર ફક્ત શુભભાવ જ બંધાય. સ્વરૂપથી દેવ-ગુરુ ધર્મી છે, ધર્મ તેમાં રહેલો છે. અરિહંત-સિધ્ધ રૂપીદેવમાં ગુણની પૂર્ણતા છે. પૂર્ણતાને પામ્યા છે અને ગુણની પૂર્ણતાનો માર્ગ જગતને બતાવે છે. દેવે જે પૂર્ણતાનો માર્ગ બતાવ્યો છે તેનો સ્વીકાર ગુરુ કરે છે. પૂર્ણતા પ્રાપ્ત કરવા આગળ વધે છે. * આત્માનુભવ ક્યારે થાય? ચિત્તનો વિશ્રામ દેવ-ગુરુ ધર્મમાં થવો જોઈએ. દેવ-ગુરુ-ધર્મ જ્યાં સુધી નિર્ણિત નહીં થાય ત્યાં સુધી દેવ-ગુરુ-ધર્મ પર વાસ્તવિક બહુમાન પ્રગટે નહીં અને ત્યાં સુધી સમકિત નહિ ત્યાં સુધી આત્માનુભવ ન થાય. જ્ઞાનસાર–૨ // 157
