________________ આત્મા જ્યારે સમગ્ર જીવરાશિને પોતાના આત્મા સમાન જોશે ત્યારે જ આત્મા સમતાને પામશે અને તે જ આત્મા મોક્ષને પ્રાપ્ત કરશે. જ્ઞાનથી જાણી લઈએ, સર્વજ્ઞની દષ્ટિ પ્રમાણે સ્વીકારી લઈએ પછી તે પ્રમાણે વર્તીએ તેના વિશે રાગ-દ્વેષના પરિણામ ન કરીએ તો જ સમતા. આપણે અભેદપણે રહેવાનું છે પણ આપણે ભેદ પરિણામે રહીએ છીએ. સમાનપણે જાણવું, સમાનપણે સ્વીકારવું, સમાનપણાની રુચિ કરવી એ સમ્યક દષ્ટિ જ કરી શકે છે. સમાનપણે વર્તવાનું આવે ત્યારે વાંધો આવે છે. તે રીતે માત્ર યોગી જ વર્તી શકે છે. અજીવ પ્રત્યે સમાનપણે વર્તવું એટલે તેના પ્રત્યે રાગ-દ્વેષના પરિણામ ન કરવા અર્થાત્ ઉદાસીનતા ધારણ કરવી. સામાન્યપણે અગુરુલધુ સમાન છે. પણ આપણે તેને કિંમતી તરીકે સ્વીકારીએ છીએ. હીરા માટે બીજાના પ્રાણ લેતાં પણ જીવ અચકાતો નથી. કારણ કે જીવ કરતાં હીરો વધુ કિંમતી લાગ્યો. જીવ હલકો (લઘુ) માન્યો, હીરો મહાન (ગુરુ) લાગ્યો. જીવને જ્યારે હલકો માનીએ ત્યારે તેની સાથે અસ વ્યવહાર કરી શકાય. નહિ તો હલકો વ્યવહાર ન કરી શકાય. કચરાને કચરો માનો તો ફેંકી દો છો, સારું લાગે તેને રાખો છો. જીવની જોડે પણ આવો જ વર્તાવ કરીએ છીએ માટે સમાનપણે નથી રહી શકતાં. કેમ કે મોહ-રાગ-દ્વેષ ચાલુ જ છે. આપણે જીવને ગુરુ–લઘુમાન્ય માટે સ્વભાવના ગુણ અગુરુલઘુ ધર્મને ભૂલ્યા. જે જીવોએ એકેંદ્રિય જીવોને પણ પોતાના જેવા જ માની તેની રક્ષા કરી તે જીવો કેવળજ્ઞાન પામી ગયા. તે જીવોની ઉપેક્ષાથી આત્માની જ ઘોર આશાતના થાય છે. આપણે જગતની વાતથી આપણી જાતને મોટી માની લીધી છે પણ સર્વજ્ઞની વાતથી આપણી જાતને મોટી માની નથી. જે અંદર અધ્યાત્મભાવથી ભરાય તે બહાર પૌદ્ગલિક ભાવથી ખાલી થાય. જગતના સર્ટીફીકેટની એને જરૂર નથી. જ્ઞાનસાર–૨ // 131
