________________ અસંખ્ય પ્રદેશ છે. આકાશાસ્તિકાય- અનંતપ્રદેશ છે. પરમાણુ 1 પ્રદેશી અને કાળ વર્તમાનકાળ રૂપે છે. (અસ્તિ-પ્રદેશ, કાય-સમૂહ) કાળને અપ્રદેશી પણ કહ્યો છે. કાળની ગણના અપેક્ષાએ છે ને અપેક્ષાએ નથી એમ બંને રીતે ઘટે છે. આમ આખું જગત દ્રવ્યાસ્તિકાય નયથી આ રીતે રહેલું છે જે અસંખ્ય પ્રદેશથી પરિણત છે. આમ અહીં સ્વરૂપથી સમગ્ર જગત સાથે અભેદતા બતાવી. આત્માનો સ્વભાવ સમતા કેળવવાનો છે. જો સમ પરિણામ આવે તો સમતા આવે અને વિષમતા જાય. જડમાં પણ સ્વરૂપથી એકતા છે તો આપણે તેમાં રાગાદિભાવ કેળવવાની શી જરૂર છે? આકાશાસ્તિકાય અરૂપી અને નિર્લેપ છે માટે રાગાદિનું કારણ બની શકતા નથી. અને બીજા દ્રવ્યો પણ એમ સમાન હોવાથી રાગાદિનું કારણ બની શકતા નથી. જીવાસ્તિકાયમાં મલિન અવસ્થાના કારણે રાગાદિ ભાવો થાય છે. જો તમે એની દોષકૃત અવસ્થાને છોડો અને સત્તાગત રહેલાં ગુણોને પકડો તો ગુણ જ પ્રગટશે. જેમ બીજાના દોષોને પકડીએ તેમ ગુણોને પકડતાં પણ શીખવું જોઈએ તો દોષો એક બાજુ ધકેલાઈ જશે. જેવોએ સિદ્ધપદ પ્રાપ્ત કર્યું છે. તેમણે ઉદયગત - આવરણ અને ક્ષયોપશમને ન પકડ્યું. કેમ કે તેમાં વિષમતા જ રહેવાની. આથી તેઓ સત્તાગત પરિણામને પકડી સમ સ્વભાવ કેવળી સિદ્ધ થયા. હમણાં આપણે ભિન્ન પરિણામવાળાની સાથે રહ્યાં છીએ માટે તેમનામાંની ભિન્નતાને આપણે પકડીએ છીએ માટે સંઘર્ષ થાય છે. આણે આમ કેમ કર્યું? એવો હઠાગ્રહ ન જોઈએ. કર્મકૃત અવસ્થા છે માટે એમ પણ થાય! આપણે સમતાની સાધના કરવાની અને બીજાની વિષમતામાં નિમિત્ત ન બનવું. વ્યવહાર ભલે ભિન્ન ભિન્ન કરવો પડે પણ અંતરમાં ભિન્નતા ન હોવી જોઈએ. માટે સમકિતના 67 બોલમાં કુશળતા નામનો ગુણ મૂક્યો. જ્ઞાનસાર-૨ // 130
