________________
અભ્યન્તર પરિગ્રહ:
જેમાં રાગદ્વેષનું મિશ્રણ છે તેવા વિષયકષાચાદિ અભ્યન્તર પરિગ્રહ કહેવાય છે. આના કારણે કુટુંબના મેંબરો સાથે કલેશ, કંકાસ, વેરઝેર, જીભાજોડા અને અંતે પોતાના મુખમાંથી નીકળી પડેલા શબ્દોને ગમે તે પ્રકારે સાચા કરવાની માયામાં માનવ ગળેડુબ થઇ જાય છે. જેનાથી સામેવાળાનો પ્રતિસ્પર્ધિ બનીને ઘરમાં, સમાજમાં, કુટુંબમાં યાવત્ પૂરા દેશને વિભાજિત કરવામાં પોતાના ધનનો, શકિતનો, વાટાનો, દુરૂપયોગ કરી સૌના શાપ માથા પર લઇ મરીને દુર્ગતિનું ભાજન બને છે. આવી રીતના અનન્ત કાળચક્રો નિરર્થક, સર્વથા નિરર્થક, બરબાદ કર્યા છે.
સર્વશ્રેષ્ઠ માનવભવમાં પોતાના આત્માની અને પરમાત્માની સાધના કરવી જૌઇતી હતી તેને બદલે ક્ષણભંગુર, વિશ્વાસઘાતિની, સંસારની ખટપટોમાં પુણ્ય કમાઇને સમાપ્ત કરી દેછે.
“સત્ત્વપાવપળાસક
“मिच्छत्तंवेयतिगं हासइछक्कं च नायव्वं । कोहाइण चउक्कं चउदसं अभितरा गंछी ॥”
મિથ્યાત્વ અને જુઠાપણું, ઘોરાતિઘોર અન્ધકાર સ્વરૂપ, આત્માને સર્વ પ્રકારે શક્તિહીન બનાવનાર, નિત્વ અને નિત્વનો હાડવૈરી - એટલે કે પોતાના અસલી સ્વરૂપ પ્રત્યે અને શુદ્ધિકરણ પ્રત્યે સર્વથા બેદરકાર મિથ્યાત્વ છે. આના ઉદયકાળમાં ધર્મની, અહિંસાની અને સંયમ આદિની એક પણ ધારા (નિયમ) માનવા માટે મિથ્યાત્વી તૈયાર નથી. યદ્યપિ અહિંસાદિ પ્રત્યે થોડીઘણી ખોટીખરી શ્રદ્ધા હોય છે. પરન્તુ એકલી અને સર્વથા લંગડી શ્રદ્ધા આત્માને અનન્ત શકિતઓ તરફ આગળ વધવા માટે શી રીતે સહાયક બનશે? આવી સ્થિતિમાં નૂતન પાપોના દ્વાર બંધ શી રીતે થશે? વિવેક અને સમ્યજ્ઞાન વિનાની શ્રદ્ધા, અન્ધશ્રદ્ધા કહેવાય છે. જેના કારણે પંડિતો-મહાપંડિતો તાર્કિકો વિતંડવાદીઓ અને જન્મથી જ લંગોટબંધ રહેનારાઓ પણ, નીચે લખેલા દ્વન્દેમાંથી એક પત્યે પણ પૂર્ણ શ્રદ્ધાલુ બની શક્યા નથી, જેમકે - સીતલાદેવી કે પદ્માવતીમાતા, પાલીતાણાનો વડ કે ગામના મહાદેવના મંદિરમાં રહેલું પીપલાનું વૃક્ષ, મહાદેવ કે પાર્શ્વનાથ, જૈન મંદિર કે અન્ય દેવદેવીઓના મંદિર, માંસાહાર કે શાકાહાર, દુગ્ધપાન કે શરાબપાન, સ્વસ્રી કે પરી, મુસલમાનોના જાજીયા કે મહાવીર સ્વામીનો વરઘોડો, ભગવા વસ્ત્રધારી સાધુઓ કે સફેદ વસ્રના
૮૩