________________
ને ત્યારે અમુકને મારી નાખ, તેના પગ ભાંગી નાખ, આ ચોર છે, બદમાશ છે, કુર્કમી છે ઈત્યાદિ ભાષાઓમાં હિંસકતા રહેલી હોવાથી નિંદનીય છે. પરમાત્માની પ્રાપ્તિ કેવી રીતે થાય?
સંકટ અને સંતાપપૂર્ણ સંસારમાં પોતાની બગડેલી પરિસ્થિતિમાં પરમાત્માનું નામસ્મરણ કરવાનું સૌ કોઈને થાય તેમાં વાંધો નથી, પણ વિચારવાનું રહેશે કે તેવાઓ શું પરમાત્માનો સાક્ષાત્કાર કરી શકવાના છે? અથવા તેમને પરમાત્મા શું મળી ગયા હશે? આ બધા પ્રશ્નોનો જવાબ સ્વાર્થી, પંડિતમૂર્ખ પંડિતો ગમે તે આપી શકે. પરન્તુ તેવા જવાબોમાં સત્યાર્થ કેટલો? માયાવી સંસારની માયાજાળમાં ફક્સાયેલાઓને સ્વરૂાઓમાં ગમે તે દૃશ્યો દેખાતા હોય, તેથી નિરંજન, નિરાકાર પરમાત્મા શું મેઈને પણ સ્વપ્નમાં આવી શકતા હશે? આના જેવા બીજા પ્રશ્નોના જવાબમાં જૈન શાસ્ત્રો કહે છે કે, જેમનું જીવન દ્રવ્ય અને ભાવની માયાથી, ૫ટી, હિંસક અને લુચ્ચાઇ ભરેલું હોય તેમને પરમાત્માનો સાક્ષાત્કાર થતો નથી. પોતાની બડાઈ મારવા ખાતર તેવી વાતો કરી શકે છે પણ તેમાં તલ્મ જરા પણ હોતું નથી.
હિંસક માણસમાં પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ આજે કે કાલે જૂઠ વચન, ચૌર્ય કર્મ, મૈથુનપરિગ્રહ અને ધાદિ પાપો નું આવાગમન શકય બને છે તેથી માનવનું મન જ તેવા પ્રકારે ઘડાઈ ગયેલું હોવાથી પોતાને ફાયદો થાય કે –
ન થાય અથવા નુકશાન સામે દેખાતું હોય તો પણ આદતનો લાચાર બનેલો તે જૂઠ ભાષાને બોલ્યા વિના રહેવાનો નથી. પછે ચાહે તેનું કારણ ૧૮ પાપસ્થાનકોમાંથી ગમે તે હોઇ શકે છે. “માયામાં મિથ્યાત્વરે પ્રાણી – આ ન્યાયે પણ અસત્યાદિ જીવનમાં મિથ્યાત્વનો અધિકાર જોરદાર હોવાથી અથવા તેને દબાવી દેવા માટે આત્મિક પુરુષાર્થ મરી પરવાર્યો હોવાથી પ્રાયઃ કરી અનન્નાનુબધી કષાયોની હાજરી પણ નકારી શકાતી નથી. માટે અસત્યજીવનના માલિક ને ભાઈ. (૧) અમૃત - એટલે જેમાં સચ્ચાઇ નથી તેવી ભાષા. (૨) પરુષ - ધિના આવેશમાં કઠોર ભાષા. (૩) પિશુન - બીજાની ચાડી ખાતી ભાષા. (૪) અસભ્ય - પાંચ માણસોની વચ્ચે ન બોલાય તેવી ભાષા
૪૨