________________
(૩) અર્થાન્તર ભાષા
એટલે કે - એકવાતને, એક દ્રવ્યને અને ધર્મને અન્યરૂપે એટલે કે અર્થ નો અનર્થ થાય તેવી રીતે કહેવો તે અર્થાતર છે, જેમકે - આત્માનું સત્યસ્વરૂપ અહિંસાદિધર્મ છે. કેમકે અહિંસાના પાલન માટે, સત્ય બોલવા માટે, અચૌર્યને માટે, બ્રહ્મચર્ય માટે કે સંતોષવૃત્તિ માટે કોઇને કંઇપણ પ્રયત્ન કરવો પડતો નથી. આવા પ્રકારના આત્માના સ્વધર્મને યજ્ઞયાગાદિમાં પરિવર્તિત કરવો તે અર્થાન્તર છે. મૃત્યુને પામ્યા વિનાના શરીર માત્રમાં આત્મતત્વ રહેલું હોવાથી જીવતા પશુઓને, યજ્ઞયાગના નામે મારી નાખવા, કાપીનાખવા તે આત્માનો સ્વધર્મ ક્યારે પણ થઇ શકતો નથી. માટેજ જૈનશાસને અર્થાન્તર વચનને અસત્યસ્વરૂપે સ્વીકાર્યુ હોવાથી સદાને માટે પાપભીરૂ આત્માઓએ તેવી ભાષા છેડી દેવા માટેજ આગ્રહ રાખવો. હિતાવહ છે.
પ્રત્યેક શબ્દનો અર્થ રૂઢ તથા વ્યુત્પત્તિ જન્મ યૌગિક પણ હોય છે. જેમ “છતીતિ ગો” આ વ્યુત્પત્તિને માન્ય રાખીએ તો માનવ પણ ચાલે છે અને ગાય પણ ચાલે છે. પણ અહિં રૂઢ અર્થ લેવાનો હોવાથી ગો એટલે ગાય (cow) અર્થ લેવોં ઇષ્ટ છે. તેવી રીતે બધા શબ્દોના અર્થો રૂઢ માનવા જઇએ તો પૂરો સંસાર સૌને વિસંવાદ રૂપે બની જતાં અનિષ્ટ થશે. માટે યથાશક્ય યૌગિક અર્થ ઠીક રહેશે. “ન ખાયતે કૃતિ અન:" ત્રણ વર્ષની જૂની ડાંગર ઉગતી નથી માટે તે ડાંગર અજ કહેવાય છે. વૈદિકમતે બ્રહ્માજી પણ જન્મતા નથી. માટે અજ કહેવાય છે. આવી સત્યસ્વરૂપ પરિસ્થિતિમાં અજ નો અર્થ બકરો કોણે કર્યો? શા માટે કર્યો? ત્યારે માનવાનું સરળ રહેશે કે, વૈદિક ધમિઓમાં માંસાહારે જ્યારે મર્યાદા મૂકી દીધી હશે ત્યારે અજનો અર્થ બકરો મનાયો હોવો જોઇએ.
સય્યિદાનન્દ, અજરઅમર, પરમાત્મસ્વરુપ આદિ આત્માના વિશેષણોને સાર્થક બનાવવાને માટે આત્માને શાકાહારી, દુગ્ધાનુપાન અને સાધુ હો. તો પૂર્ણ અને ગૃહસ્થાશ્રમી હોય તો તેની મર્યાદામાં સ્થિર રહેવું જોઇએ. આર્યદેશ અને આર્યખાનદાનનો આ ધર્મ અનાદિકાળનો છે. છઠ્ઠાં “ન માંસમક્ષળે તોપો ન મલેન ન = મૈથુને” આવા પ્રકારની સૂકિતઓ, વેદોમાં. સ્મૃતિઓમાં પ્રવેશ શા રીતે પામી ? આ કારણેજ અર્થનો અર્થાન્તર કરનાર વચનો સત્યસ્વરૂપે નથી પણ અસત્ય સ્વરૂપે
જ છે.
(૪) ગર્હા એટલે અપ્રશસ્ત, અસભ્ય અને નિદાત્મક ભાષા અસત્ય ભાષા છે, મોહમાયામાં ફસાયેલા જીવોને પોતાની જીભ પર કંટ્રોલ હોતો નથી, માટે જ્યારે
૪૧