________________
હતાં. પરમાત્માના ધ્યાનમાં એકાગ્ર બનેલા મહર્ષિ હિંસા, અસત્ય, ચૌર્યકર્મ, અબ્રહ્મ અને પરિગ્રહની માયાથી લગભગ મુકત હોવાના કારણ, મન-વચન અને કાયાથી નિર્ભય હતાં, તેમ છતાં કોઈ ભવના કરેલા કર્મો ચિત્ર-વિચિત્ર હોવાથી સર્વથા નિર્દોષ વ્યકિત પણ કલંકિત બનવા પામે છે.
અનાદિકાળથી પ્રત્યેક જીવોના કર્મો પૃથક્ પૃથક્ હોવાથી, હિંસા અને અહિંસા સત્ય અને અસત્ય, ચોરી અને સાહુકારી, મૈથુન અને બ્રહ્મચર્ય તથા પરિગ્રહ અને સંતોષ આદિના દ્વન્દ્વો પણ આત્માની સાથે જ રહેનારા હોવાથી ગમે તેટલા સત્યુગોમાં પણ અહિંસાદિ કે હિંસાદિ તત્વોનું અસ્તિત્વ કે નાસ્તિત્વ સર્વાંશે ન હતું. મતલબ કે ધર્મ અને અધર્મના દ્દો પણ અનાદિ કાળના છે માટે, કર્માણુઓથી સર્વથા મુકત બનેલા અરિહંત પરમાત્માઓને ઘેડીને, જીવાત્મામાં. આ બંને તત્વો સઁવાંશે કે અલ્પાંશે તારતમ્ય ભાવે વિદ્યમાન જ હોય છે. આ કારણે જ એક દિવસે ગામના રાજાજીનોં ખજાનો લુંટાયો, જે હાથે આવ્યું તેના પોટલા બાંધીને ચોરો ભાગવા માંડયા. સૈનિકોને ખબર પડી અને ચોરોને પકડવા માટે ચારે દિશાઓમાં ઘોડેસવારો દોડયા. ચોરોની હિંમત તૂટવા લાગી અને પાસે રહેલા માંડવ્ય ઋષિના ઝુંપડામાં પોટલાઓને મૂકી બીજી દિશા માં ચોરો ભાગી ગયા. સૈનિકો પણ ઝુંપડી પાસે આવી ગયા હતાં. અને તપાસ કરતાં ચોરોયેલો માલ (ખજાનો) ત્યાં મળી જવાથી. થોડી પૂછપરછ કરતાં જ્વાબ ન મળવાના કારણે રાજાજીને ફરિયાદ કરી અને કાચાકાનના રાજાએ શૂળી પર ચઢાવી દેવાની આજ્ઞા કરી અને આજ્ઞા પ્રમાણે મહર્ષિ ને શૂળી પર લઇ ગયા અને ચઢાવી દીધા. પરન્તુ દેવાવિતં નર્મસતિ જ ધમ્મે સયા મણો' એટલે કે જેમનું મન અહિંસાદિ તત્વોના રંગમાં રંગાયેલુ હશે દેવો પણ તેમની સુરક્ષા કર્યા વિના રહેતા નથી. ફ્ળસ્વરૂપે શૈલીની અસર મહર્ષિને નથી થઇ, સૈનિકો વિસ્મય પામી રાજાને સંદેશો આપવા ગયા, અને રાજા ને ભાન તથા શાન આવ્યું, ઋષિને ચૂલીથી નીચે ઉતારવામાં આવ્યા, રાજાજી નમી પડયા, માફી માંગી, ઋષિજી આશ્રમમાં આવ્યા. રાજાજી મહેલમાં ગયા. અહિંસાદિ તત્વો નો આરાધક માંડવ્ય ઋષિ વિચારે છે કે, 'શૂલી પર ચઢાવવાની લાયકાતવાળા કર્મો મેં ક્યારે કર્યા હતાં? વર્તમાન જીવનમાં મેં એકપણ પાપ કર્યુ હોય તેની મને ખબર નથી તો પછી શૂળીની સજા મને શા માટે થઇ? આવું વિચારીને માંડવ્ય ઋષિ સીધા ધર્મરાજા પાસે આવ્યા અને પૂછ્યું કે આવી ભયંકર સજા મને શા કારણે મળવા પામી છે? જ્વાબમાં ધર્મરાજા એં કહયું કે ઋષિજી તમે જ્યારે બાલ્યકાળમાં હતાં ત્યારે નાના કદના ક્ષુદ્ર જન્તુઓ જેવા કે તીડ, માખી, મચ્છર, કીડી, માંકડ, જુ
૩૫