________________
તેની અસર ભગવાન પર ન થઇ ત્યારે પોતાનું છેલ્લું શસ્ત્ર ઉપયોગમાં લાવે છે. અર્થાત્ કોધની ચરમસીમામાં પ્રવેશેલા નાગરાજે ભગવાનના અંગુઠા પર સપૂર્ણ શકિત થી ડંખ દીધો. નિકૃષ્ટતમ ક્રોધના મહાસાગરમાં જીવોનું છેલ્લું શસ્ત્ર પણ જ્યારે નિષ્ફળ જાય છે, ત્યારે સર્વથા હતપ્રભ થઈ જાય છે. કેમકે - સામે દેખાતા શત્રુને મારવા માટે હવે તેમની પાસે એકેય શસ્ત્ર શેષ નથી. ચક્રવર્તીનું છેલ્લું શસ્ત્ર ચક છે, જે સર્વથા અમોઘ છે. પરન્તુ તેની ગતિ પણ જ્યારે અમુક વ્યકિત માટે કામે નથી આવતી ત્યારે ધુઆં પુઆ થતાં તેમની વિચાર શકિત બદલાઈ જાય છે. તેવા સમયે સદ્ગુદ્ધિના વારસદારોને બુદ્ધિ અને વિવેકની પ્રાપ્તિ સુલભ બને છે. નાગરાજને પણ વિવેકની પ્રાપ્તિ થતાં જાતિસ્મરણ જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે. ત્યારે પ્રભુની આંખોની સામે પોતાની આંખો મેળવીને કંઈક વિચાર કરતા હોય છે. કિંકર્તવ્યમૂઢ બનેલા નાગરાજને પરમાત્માએ કહયું કે - નાગરાજ! હવે વિચારી લેવાનો સમય તમારા હાથમાં છે. કારણ કે, આ ચાલુભવના તમે નાગરાજ છે ત્યારે આનાથી પૂર્વભવમાં, મુનિષમાં મહાન તપસ્વી, સંયમી, ક્રિયાકાંડી અને ધ્યાની હોવા માં તમે વિચારી પણ ન શક્યા કે - સંયમને તથા ક્રોધ ને બારમો ચન્દ્રમાં છે. વિધિવિધાનો, તપશ્ચર્યાઓ જે કરાય છે તે કષાયોના શમન માટે જ કરાય છે. અહિંસક બનવાની સાધના કરાવનાર, પ્રતિક્રમણ, પ્રતિલેખના કરવા માં, - ક્રોધ કરવા મારા આત્માને સંયમને અને તપસ્વી જીવનને પણ હાનિકારક છે. આટલું પણ તમે સમજી શક્યા નથી કે કષાયોના ઉપશમન, વિષયવાસનાના મારણ અને ઐન્દ્રીય ભોગોના દમન આ સંયમી જીવનનું ફળ છે. અને તમે ક્રોધના આવેગમાં તણાતા જ ગયા. પરિણામે તમારા આત્માને હાનિ થઇ છે. હવે સમ્યગ્બોધ, દર્શન અને ચારિત્રની ભૂમિકાને પ્રાપ્ત કરો. ચંડકૌશિક સમજ્યો, સમજેલીવાત સાવ સાચી છે. માટે જીવન માં ઉતારવી આજ સમ્યજ્ઞાનનું ફળ છે. આવો નિર્ણય થતાં જ સૌને ભય ઉત્પન્ન કરાવનારી પોતાની ફણાને બીલમાં સ્થિર કરીને નકકી કર્યું કે ગયાભવના પ્રાયશ્ચિતરૂપે અને ભવાન્તરમાં ફરીથી મારે કષાયોના માર્ગે જવું ન પડે આવા હેતુ થી ફણાને બહાર કાઢીશ નહી. ચાહે ગમે તેટલી કીડીઓ મારા શરીર પર આવે ઍટે અને ચટકા ભરે તો પણ હું ધ્યાનસ્થ રહીશ. આનું નામ છે દેશ વિરતિ ચારિત્ર જેમાં નવા પાપોના દ્વાર બંધ થાય છે અને, પરિષહોને સહન કરતાં જુના પાપોના ક્ષય થાય છે. ભગવંતે કહયું કે આ કારણેજ ક્રોધ મહાપાપ છે.
ક્રોધપાપ સમાપ્ત
૧૦૮