________________
કુહાડે ઉંચો કરી મારવાના ઇરાદે દોડયા બેકરીઓ કાંટાની વાડને કૂદી ગામ તરફ ચાલ્યા ગયાં. પરન્તુ અતિશય ક્રોધના કારણે આગળ આવતા કુવાનો ખ્યાલ ન રહેતા. સીધે સીધા કુવામાં પડી ગયા અને વધી ગયેલા ક્રોધના કારણે મરી ચંડકૌશિક નામે નાગરાજના અવતારને પામ્યા છે. ક્ષેધમાં ધમધમતો માનવ બીજા અવતારે પણ ક્રોધના પરમાણુઓ સાથે લઇ જન્મતો હોય છે. જેના કારણે નાગરાજનું શરીર આંખ અને લોહીનું બુંદ બુંદ ક્રોધના આવેગમાં ધમધમી રહયું હતું, તેની આંખોમાં કાતીલ વિષ હતું. જેનાથી તેની દષ્ટિ જેના પર પડે તેમને મૃત્યુના દ્વાર જોવાના રહે છે. ક્રોધને માટે જેનાગમ પણ કહે છે, કોધના આવેગમાં દુધ પીધું હોય અને તે સમયે જ તેનું વમન થાય તો દૂધ કંઈક નીલા રંગનું હશે. વિષનો રંગ પણ નીલો હોય છે. ઘણા માણસો ની આંખો માં ઝેર હોવા થી તેમની સામે ખાવા પીવા બેસીએ તો પણ ખાધેલું અને પીધેલું વમનમાં નીલી જશે. આવા માનવો પણ દષ્ટિ વિષ કહેવાય છે. કદાચ આ કારણે જ કરાતાં ભોજન પાણી એકાન્તમાં કરાય છે.
જે જંગલમાં નાગરાજ ચંડકૌશિક જન્મ્યો હતો, તે ભયંકરતમ જંગલ હતું. નાગરાજના કારણે જ ઉજડ બની ગયું હતું. ચકલા ચક્લી પણ તેમાં ન જઇ શકે. તો પછી માનવોની વાત જ ક્યાં કરવાની? દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ અને ભાવની અપેક્ષાથી વૃદ્ધિગત થયેલી ક્રોધની ચરમસીમાના કારણે હજારો, લાખો પ્રાણિઓનો ઘાતક બનેલો હોવા છમાં પણ તેના જીવનના એકખુણામાં પૂર્વભવની સંયમ તથા તપની આરાધના પણ પરિપકવ થવાની તૈયારીમાં હતી. કેવળ શુભ, શુભતર અને શુભતમ નિમિત્તાની પ્રાપ્તિની આવશ્યકતા હતી. જેમને પોતાની આરાધનામાં શુક્લતમ વેશ્યાની આરાધના કરી હશે. તેવા જીવોજ નરકમાં જતાં જીવોને ઉદ્ધરી શકે છે. છદ્મસ્થ અવસ્થામાં એક ગામ થી બીજા ગામ વિહાર કરતાં, દયાના મહાસાગર ભગવાન મહાવીરસ્વામી તે જંગલમાં થી પસાર થઈ રહયાં હતાં.યદ્યપિ ઘણા ભાવુકો પ્રભુને આ માર્ગે નહી જવા માટે વિનવી રહયાં હતાં. તેમને આટલી ખબર ન હતી કે સંસારમાં નિકૃસ્તમ પાપના માલિકો પણ હોય છે અને ઉત્કૃષ્ટતમ પુણ્યના માલિકો પણ વિદ્યમાન હોય છે. દ્વન્દોથી પરિપૂર્ણ સંસારની આજ વિચિત્રતા છે કે પુણ્ય અને પાપ તત્વો તથા તેના માલિકો પોતપોતાના કર્મોના વશ બનીને પોતાની ચેષ્ટાઓ કરતાં હોય છે. નિર્માની, નિર્મોહી અને જાતનાં જીવોને પાપના ખાડા માંથી બહાર લાવવાની ભાવદયાથી પરિપૂર્ણ પરમાત્મા મહાવીરસ્વામી તે નાગરાજની ગુફા પાસેજ કર્યોત્સર્ગ મુદ્રામાં સ્થિર થઈ ગયા. તે સમયે જંગલમાં ચરવા ગયેલો સર્પ આવ્યો.. ક્રોધમાં ધમધમતા સર્ષે ભગવાન પર વિષદષ્ટિનો ઉપયોગ કર્યો, પરન્તુ
૧૦૭