________________
ગમે તેટલો મોટો પંડિત પણ ભાવનાઓથી ભાવિત નથી બનતો ત્યાં સુધી મોહના આક્રમણથી બચી નથી શકતો. માટે જ ભાવનાઓને ધર્મવૃક્ષનું મૂળ કહ્યું છે.
આપણે સૌ ત્રીજા આવશ્યકના કાઉસ્સગ્નમાં જે ગાથા બોલીએ છીએ :
“सयणासणन्न पाणे चेइअ जइ सिजकाय उच्चारे ।
समिइ भावणा गुत्ति, वितहायरणे अ अइआरो ॥" જ્ઞાનીઓને આપણી પરમ દયા છે. તેઓ સતત ઈચ્છે છે ? આપણે કઈ રીતે નિર્મળ રહીએ? આ ગાથામાં સમિતિ સાથે ભાવના આવી કે નહિ ?
ભાવના બહુ ઊંડો શબ્દ છે. શાન્ત સુધારસ ગ્રન્થનો પહેલો જ શ્લોક જુઓ. તમને એનો મહિમા સમજાશે.
સર્વોત્તમ સાધક સાધુ છે. એ જો આત્મસાધના નહિ કરે તો બીજો કોણ કરશે ? આ લક્ષ તો હોવું જ જોઈએ.
એ માટે ભાવના જરૂરી છે, એમ લાગે છે ? જે દિવસે ભાવના ન ભાવીએ તે દિવસે ગુનેગાર છીએ,એમ લાગે છે ? ઉપરની ગાથામાં તમે જુઓ છો : ભાવના ન ભાવવાથી અતિચાર લાગે છે. ૨-૩ વર્ષ સુધી પૂ. પં. ભદ્રંકરવિજયજી મ. પાસે રહેવાનું થયું. ઘણીવાર તેઓ કહેતા : સંપૂર્ણ આગમને સૂત્ર, અર્થ, તદુભયથી ભાવિત બનાવવાની તો તાકાત નથી, પણ એક નવકારને બરાબર પકડી લઉં તોય ઘણું. માટે જ મેં નવકાર પકડ્યો. એમની વાતોથી સમજાયું : આપણે ધૂમધામમાં પડી ગયા. આ મહત્ત્વની વસ્તુ છુટી ગઈ. | મન સ્થિર નહિ રહેવાથી કદાચ ધ્યાન ન થઈ શકે, પણ ભાવના તો ભાવી શકીએને ? જો કે ધ્યાન પણ ધ્યાવવાની ચીજ છે. માટે જ અતિચારમાં આપણે બોલીએ છીએ ?
“આર્ત-રૌદ્ર ધ્યાન ધ્યાયા, ધર્મધ્યાન, શુક્લધ્યાન ધ્યાયા નહિ”
પૂ. ધુરંધરવિજયજી મ. = વ્યાખ્યાનમાં ધર્મધ્યાન આવી જ ગયું
૮
* * * * * * * * * * * * * * કહે, કલાપૂર્ણસૂરિ-૩
