________________
૪૦૨ ] મરાઠા કાલ
[ પર ને સરકારને જોઈતું ઘાસ પૂરું પાડતા.૨૪ ૧૭૭૯ માં પાણીના ડુંગર ઉપર દેખમું બંધાયું. ૨૭ શેઠ માણેકજી મનચેર(મૃ. ૧૭૮૦) અને એમના વંશજ મુંબઈના સરકારી તપખાના માટે બારૂત બનાવવાનું કારખાનું ચલાવતા.૨૮ ૧૭૮૦માં રુસ્તમજી કેરશાસ્પજીએ અંગ્રેજીમાં “કેલેન્ડર ” છાપવાની પહેલ કરી.૨૯ એદલજી ફરામજી શેઠના (મૃ. ૧૭૮૩) ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીના અમલદારને વેપાર કરવા નાણાં ધીરતા ૩૦ ભીખાજી બહેરામજી પાંડે (મૃ. ૧૮૩) મુંબઈના અંગ્રેજ બજારમાં પ્રામાણિક દુકાનદાર તરીકે ખ્યાતિ ધરાવતા.૩૧ શેઠ મનચેરળ જીવણ રેડીમની મુંબઈના એક નામીચા વેપારી વહાણવટી અને જાગીરદાર હતા. તેઓ નવસારીના વતની હતા ને મુંબઈ આવી ચીન સાથે બહોળો વેપાર ખેડતા હતા. ચોપાટીમાં આવેલી એમની વાડીમાં એક અલાયદુ દેખમું બંધાયું હતું (૧૭૮૬ ).૩૨ શેઠ દાદાભાઈ જમશેદજી(મૃ. ૧૭૯૨)ના દીકરાઓએ મુંબઈમાં “બહેરામજી દાદાભાઈની કંપની ” નામે દુકાન રાખી મેટા પાયા પર રોજગાર ચલાવે.૩૩ ૧૭૯૪ માં શેઠ હરમજજી બહમનજી વાડિયાએ પરેલમાં “સીટી બાગ” બંધાવ્યું, જેને
લવજી કેસલ” પણ કહે છે. ૩૪ ચીન સાથે વેપાર કરનાર પહેલા પારસી મુંબઈના હીરજી જીવણજી રેડીમની ૧૭૯૪ માં મૃત્યુ પામ્યા.૫ ૧૭૯૭ માં મુંબઈમાં જરસ્તી બાળકને કંદ-અવસ્તા શીખવવાની નિશાળ શેઠ દાદીભાઈ નશરવાનજીએ સ્થાપી તેમજ ઈરાનથી આવતા જરથોસ્તીઓના ઉતારા માટે ખાસ જગા રાખી. એમણે વાલકેશ્વરના પિતાના રહેઠાણમાં દખમું બંધાવ્યું (૧૭૯૮). તેઓ મુંબઈના એક માતબર વેપારી વહાણવટી અને જાગીરદાર હતા. ઈંગ્લેન્ડથી આવતાં વેપારી વહાણેની આડત તથા ચીન સાથે મેટ વેપાર ચલાવતા હતા. તેઓ ૧૭૯૯ માં મૃત્યુ પામ્યા.૮ નવસારીના માણેકજી નવરોજજી(મૃ. ૧૮૦૧)એ મુંબઈમાં વસી તમાકુને ઈજારો રાખેલે. તેઓ ચીન સાથે વેપાર કરતા. તેમણે પિતાના તથા પિતાના છ ભાઈઓનાં કુટુંબના વસવાટ માટે કોર્ટમાં ચાલી બંધાવી હતી, તે 'માકા તબકની પિળ” તરીકે ઓળખાતી. ૩૯
૧૮૦૩ માં કેટના બજારમાં મેટી ભયંકર આગ લાગી તેથી લગભગ પિણું બજાર અને એક હજાર જેટલાં રહેઠાણ બળી ગયાં. શેઠ નવરેજ સોરાબજીએ પિતાની કોટમાંની હવેલી સરકારી અમલદારોને રહેવા આપી.• આ આગ શાપના લેબાસમાં વરદાન સમી નીવડી ને મુંબઈમાં પુનર્વસવાટનું
